In Paraguay betekent vechten voor vrouwenrechten vechten tegen het verleden
 |
| (Bron foto's: Eva Romero/PRI) |
Toen een 14-jarig Paraguayaans meisje stierf tijdens de bevalling in maart, stroomden straten vol mensen. De 14-jarige was verkracht en was een abortus geweigerd. Drie jaar geleden haalde een vergelijkbaar verhaal de aandacht in Paraguay: een tienjarig meisje was verkracht door haar stiefvader en ondanks de druk van de Verenigde Naties en Amnesty International dwong de Paraguayaanse regering het meisje om te baren.
Abortus is illegaal in het land, behalve in gevallen waarin het leven van de moeder in gevaar is. Illegale abortussen zijn een van de belangrijkste doodsoorzaken onder Paraguayaanse vrouwen. Paraguayanen hebben gereageerd met protesten.
Margarita Troche en haar kinderen namen deel aan één protest op een
zaterdagochtend in mei in Asución. Winkelmedewerkers stonden in deuropeningen om te kijken hoe honderden kinderen marcheerden in een straat in de
binnenstad, met borden waarop stond '
mijn lichaam, mijn territorium' en '
meisjes zijn geen moeders'. 'We zijn hier vandaag voor de kinderen die
mishandeld zijn Paraguay', zegt Troche. Twee meisjes
jonger dan 14 bevallen elke dag in Paraguay, volgens UNICEF:
Troche zegt dat dergelijke dingen voor een deel gebeuren, omdat meisjes
niet weten dat ze het recht hebben om nee te zeggen - omdat er geen
seksuele voorlichting op scholen is.
'Minderjarigen hebben dat begrip
niet, dus ze vallen ten prooi aan deze situaties waarvan we weten dat ze
in feite seksueel misbruik zijn', zegt ze.
Het is onmogelijk om zaken
als abortus, seksueel misbruik van kinderen en een gebrek aan seks in
Paraguay te scheiden, omdat ze allemaal met elkaar verbonden zijn.
Paraguayaanse vrouwen hebben het moeilijk om over een van deze kwesties
te praten zonder ook maar een man te noemen die nog steeds een cultuur
van onderdrukking en machismo symboliseert: Alfredo Stroessner, de
langst dienende dictator in de Zuid-Amerikaanse geschiedenis. Stroessner,
die van 1954 tot 1989 president was, verklaarde na zijn aantreden een
staat van beleg in het land, waardoor hij mensen voor onbepaalde tijd
kon arresteren en vasthouden en elke vorm van publiek protest kon
verbieden.
Een overblijfsel van zijn tijd staat op een paar straten afstand van
waar de kinderen marcheerden. Martín Ibarrola is beheerder in een
vervallen gevangenis van één verdieping, ooit gebruikt om de politieke
gevangenen van Stroessner te houden. Het is nu het
Museo Memoria de la Ciudad en
documenteert de gruwelijkheden van Stroessner. 'I
n die tijd
in Paraguay kon je de waarheid niet spreken', zegt hij. Het leven onder
Stroessner was bruut. De pers was beperkt. Verkiezingen waren opgetuigd.
Homomannen werden vervolgd. In het museum tonen ingelijste documenten
de rol van Paraguay in
Operatie Condor,
een overeenkomst tussen zes Zuid-Amerikaanse dictators om hun politieke
vijanden te laten verdwijnen, zodat dissidenten niet konden ontsnappen
naar de buurlanden. De VS hielp soldaten trainen in marteling, in naam van het stoppen van de verspreiding van het communisme. '
Ze
gebruikten het idee van het communisme om hulp te krijgen van de VS',
zegt Ibarrola.
'Niet alleen Paraguay - heel Zuid-Amerika.'
Er was speciale marteling voor vrouwen. Achteraan zijn kleine cellen,
waar Ibarrola zegt dat vrouwelijke gevangenen werden verkracht. Ibarrola
zegt, dat enkelen teruggekomen zijn en met hem gepraat hebben. De ene
heette Teresita.
'Teresita zou me over de marteling vertellen, maar ik
vraag vrouwen nooit naar verkrachting', zegt Ibarrola.
'Ik vroeg de
mannen die hier hun militaire dienst vervulden of ze zich haar
herinnerden, en drie zeiden, ja, ik kende haar, ze was te mooi. Dat vertelt je alles, ze vertelden me dat wanneer de ploegendienst wisselde,
de verantwoordelijke officier zijn dienst zou beginnen met het verkrachten van Teresita.'
De dictatuur eindigde in 1989 en Stroessner stierf tien
jaar geleden. Maar, zijn politieke partij -
Asociación Nacional Republicana – Partido Colorado,
ANR-PC - blijft aan de macht vandaag
en aan de overkant van het museum dat zijn gruweldaden herdenkt, zijn de
muren van gebouwen bedekt met verse graffiti die oproepen tot legale
abortus en beschuldigen de staat van het onderdrukken van vrouwen. Verderop in
de straat, in Paraguay's Congres, hebben vrouwen nog steeds het gevoel
dat ze vechten tegen een door mannen gedomineerde cultuur die door
Stroessner is afgedwongen.
Rosio Casco, die een universiteitsstudenten activist was toen de
dictatuur eindigde, een van de weinige vrouwelijke parlementsleden, heeft
in 2016 een wetsvoorstel ingediend dat de straffen voor gericht geweld
tegen vrouwen van boetes naar jarenlange gevangenisstraf zou verhogen. Er
was een regel in de wetgeving die zei, dat vrouwen in Paraguay met
aanvallen worden geconfronteerd als ze niet passen in genderstereotypen -
als ze bijvoorbeeld niet onderdanig of heteroseksueel zijn.
Tegenstanders klampten zich vast aan één woord: geslacht. Het wordt niet
veel gebruikt in het conservatieve, traditionele Paraguay. 'We hebben
veel gevochten. Het was een bijna intergalactische confrontatie, omdat
voor tegenstanders het woord 'gender' het einde van de wereld was', herinnert Casca zich.
'Ze voerden aan, dat de wet een kenmerk was van een buitenlandse
ideologie die een nieuwe wereldorde zou opleggen. De samenzweringen
waren ongelooflijk - vanwege één woord.'
Uiteindelijk moest ze het
woord verwijderen om de wet te laten passeren. Casco denkt niet dat
de wet zo krachtig is als mogelijk was geweest.
'Vandaag is er veel meer
weerstand tegen onderwerpen die te maken hebben met seksuele gezondheid
van vrouwen, vrouwenwerk, genderrelaties', zegt
Sonia Brucke. Ze leidt een Congrescommissie voor vrouwen.
'Ik denk dat er een
terugval is opgetreden in termen van ondersteuning van deze
onderwerpen.'
Brucke hielp het ministerie van Vrouwen op te richten, die zich inzet voor de bevordering van
vrouwenrechten, in die eerste paar jaar na het einde van de dictatuur.
Maar, onlangs zei ze dat de vooruitgang is vertraagd. Brucke denkt dat er
een krachtige nieuwe conservatieve beweging in Paraguay is die de
rechten van vrouwen terugdringt - net als in de VS en Europa.
'Als ik
het heb over veranderingen, begrijpt mijn dochter niet waar ik het over
heb. Voor haar is dit vreselijk. Het kan beter', zegt Brucke.
'Maar,
voor mij is dit veel, omdat ik zag wat er eerder was.'
(Suriname Mirror/PRI-Public Radio International/Scribd-Suriname Mirror)
