Jaarlijks worden ‘sapakara’s uit Suriname geëxporteerd - Stop de export van wildvang en bescherm de eigen biodiversiteit

In 30 jaar verdwenen 4.611 sapakara’s in de internationale legale handel in wild

Gebandeerde reuzenteju op je eigen perceel: het binnenland binnen handbereik

Fascinerend reptiel beweegt zich voort in Suriname

14-07-2013 Door: Paul Kraaijer

Paramaribo – Suriname kent een unieke biodiversiteit en niet alleen in het binnenland. Ook in de stad, Paramaribo, kun je iedere dag geconfronteerd worden met enkele exponenten uit die unieke biodiversiteit die het dagelijks leven kleur geven en verrijken.

De meest bontgekleurde grote en piepkleine vogels, grote dikke padden en heel kleine, nauwelijks een centimeter grote, kikkertjes, vlinders, muskieten, miniscuul kleine miertjes die op iedere kruimel in huis afstormen in grote getalen, uit het niets, en andere bijzondere insecten, vleermuizen, anaconda’s, de kleine gekko ofwel kamrawindje die de muren van je woning zonder enige moeite ‘beklimmen’ en andere fascinerende reptielen, kunnen plotseling op je eigen perceel opduiken, gewoon in een buurt van Paramaribo.

(Bron foto's: P. Kraaijer)

Maar, het meest fascinerende reptiel dat ik de laatste tijd met grote regelmaat bij mij in de omgeving en nu en dan op het erf zie, is de zogenoemde gebandeerde (gouden teju) reuzenteju (tupinambis teguixin), die hier sapakara wordt genoemd.

Aangenaam en onaangenaam verrast

Niets vermoedend open je de achterdeur en sta je ‘oog in oog’ met een sapakara die niet weet hoe snel hij moet wegkomen. Ik aangenaam verrast en hij duidelijk onaangenaam verrast. In paniek rent hij de verkeerde kant op, kan geen kant meer op en moet terug en langs mij. En dat doet hij: redelijk snel en welhaast waggelend als een gans rent hij weg om uiteindelijk in het niets te verdwijnen. Gelukkig kon ik het dier op de gevoelige plaat, zo goed en zo kwaad als het ging, vastleggen.
Het was het zoveelste exemplaar dat ik de afgelopen tijd heb gezien en iedere keer waren het andere. De laatste sapakara, die niet wist hoe snel die moest weg komen, miste een groot deel van zijn staart. Aan het achtereind van zijn lijf was een soort stuitje te zien en vermoedelijk zal er ooit weer een nieuwe staart groeien, waardoor het dier nog groter is. Misschien is hij zijn staart ‘verloren’ in een gevecht met een soortgenoot of is hij ontsnapt aan de mens. Immers, het schijnt dat vooral onder Javanen hier de sapakara een lekkernij is.

Nu een dan zie ik een andere sapakara over de muur rond het perceel lopen, voorzichtig, links en rechts kijkend en steeds is de lange tong uit zijn bek te zien, in en uit, in en uit. Zodra hij ook maar iets hoort, snelt hij weg, duikt weg aan de achterzijde van de muur en verdwijnt in een door onkruid overwoekerd leeg perceel. De reuzenteju lijkt welhaast een kleine varaan, een mini variant van de komodovaraan. Hij oogt in zekere zin angstaanjagend, ietwat prehistorisch ook. In geen enkel opzicht te vergelijken met de altijd vriendelijk ogende groene leguaan (iguana iguana), die hier vrij veel voorkomt, of met een kleine helder groene en razendsnelle hagedissoort.

De (gebandeerde) reuzenteju wordt, inclusief staart, ongeveer 1m20 lang met uitschieters tot 1m50 centimeter. Vooral oudere dieren kunnen erg log en zwaar worden. De reuzenteju heeft een lange en spitse kop, de staart is ongeveer even lang als het lichaam. De soort heeft een enigszins gebandeerd patroon van witte of gelige dorsale banden over het hele lichaam, op de staart zijn deze meer geprononceerd. Het hele lijf is bedekt met kleine witte of gele vlekjes die het dorsale patroon wat verstoren, zo is te lezen in de internetencyclopedie Wikipedia.

Gewild onder handelaren

Helaas blijkt de Surinaamse sapakara ook gewild te zijn onder handelaren in wild en onder houders van terraria in onder andere de Verenigde Staten en Nederland. Dat wordt mij duidelijk tijdens het doorspitten van de handelsdatabase van CITES, Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. CITES is feitelijk een internationale overeenkomst tussen regeringen met als doel om te voorkomen dat de internationale handel in wilde dieren en planten geen gevaar vormt voor hun populaties. Inmiddels hebben 178 landen CITES ondertekend, waaronder Suriname, dat officieel sinds 15 februari 1981 is aangesloten.

Tussen 1982 en 2013 zijn 4.611 sapakara’s op legale wijze uit Suriname geëxporteerd. Het land dat de meeste dieren importeerde is de Verenigde Staten, maar de sapakara verdween ook naar onder andere Nederland, Japan, België, Duitsland, Kroatië, de Nederlandse Antillen en Griekenland:

Uit het overzicht blijkt onder andere dat de grootste aantallen levende en met name in het wild gevangen sapakara’s werden geëxporteerd naar Amerika: 344 in 1988, 428 in 1994 en een jaar later 834 en in 2002 502. Na 2002 daalde het aantal naar Amerika met 15 exemplaren in 2006, 8 in 2007 en de laatste sapakara’s gingen in 2010 naar de Verenigde Staten, 27 dieren.

Ook sapakara's naar Nederland
Naar Nederland werden in 1994 63 exemplaren geëxporteerd, gevolgd door 51 in 1995, 157 in 1996, 67 in 1997, 51 in 1998, 44 in 1999, 31 in 2000, 54 in 2001 en 2 in 2007. Na 2007 zijn er geen sapakara’s meer legaal uit Suriname geëexporteerd.

Enkele eenmalige exporten waren naar Griekenland (in 1999 10 dieren), naar de Nederlandse Antillen 4 exemplaren in 1995, maar Slovakije 10 dieren in 1996 en 20 sapakara’s naar Hongarije in 2001.

Vorig jaar werden in totaal 19 sapakara’s geëxporteerd en die verdwenen allemaal naar Spanje. De meeste dieren zijn in het handelscircuit verdwenen.

SURINAME: stop de export van wildvang en bescherm de eigen biodiversiteit

Helaas zijn er in de wereld nog steeds mensen die kennelijke behoefte hebben aan wildvang exemplaren van de sapakara voor financieel gewin. Na 2004 is er wel een daling in het aantal jaarlijks waar te nemen, dat niet meer bedraagt dan hooguit 36 in 2005 naar Amerika. Je kunt je afvragen wat bijvoorbeeld particuliere terrariahouders hebben aan een Surinaamse gebandeerde reuzenteju in een veelal te kleine terrariumbak in de woonkamer of in een ‘dierenwinkel’. Nu en dan worden exemplaren via het internet te koop aangeboden of te ruil.

Hopelijk komt er ooit een definitief einde aan de export van sapakara’s (en vele duizenden andere dieren) uit Suriname, die de hele wereld worden overgevlogen om hun eindbestemmingen - een veel te kleine bak – te bereiken.

Sapakara’s horen thuis in het wild, zoals bij mij op het erf......

Dit is toch niet wat wij willen met een Surinaamse sapakara?: