donderdag 4 juli 2013

Kampen nazaten van Nederlandse slaveneigenaren met een trauma?

Geen enkel ‘kritisch’ geluid over nazaten Hollandse slaveneigenaren in Suriname

150 Jaar afschaffing slavernij op 1 juli 2013 leidt tot springvloed aan ongebreidelde activiteiten en media- en andere berichten

05-07-2013 COLUMN Door: Paul Kraaijer


Paramaribo – De afgelopen weken werd je door allerlei media overspoeld met berichten over het herdenken op 1 juli dat op die dag 150 jaar geleden de slavernij in Suriname werd afgeschaft. Diverse zogenoemde Afro-Surinaamse organisaties vlogen elkaar bijna in de haren over de wijze van herdenken, over de zin en onzin van een zoveelste slavernijmonument (in Suriname) en over de vraag of de Nederlandse regering excuses zou moeten aanbieden voor de rol van Nederland in de slavenhandel en of Nederland zou moeten overgaan tot het doen van zogenoemde ‘herstelbetalingen’.

Overal duiken nazaten op
Het nationaal slavernijmonument Nederland in Oosterpark, Amsterdam
Slavernij stak weer een aantal weken intensief en tot vervelends toe de kop op. Soms op een beschamende wijze. De ene vermeende deskundige schreeuwde of jammerde nog luider dan dan de andere vermeende deskundige. De ene na de andere expositie werd geopend, zowel in Suriname als in Nederland, de ene na de andere lezing werd gehouden, het ene na het andere monument of plaquette werd onthuld, de ene na de andere film of documentaire werd op het grote doek of thuis in de huiskamer op televisie vertoond. Het werd je zwart voor de ogen. Het zwarte slavernijverleden.
Natuurlijk, het is een verleden om bij stil te staan en om niet en nooit te vergeten. Maar, te lang erbij stil blijven staan, al 150 jaar, lijkt iets teveel van het goede.
Je struikelde ook bijna over de ingezonden stukken in kranten en op bijvoorbeeld nieuwswebsites. Nazaten doken plotseling overal op. Nazaten met kennis van zaken en nazaten zonder enige kennis van zaken. Nazaten mèt en nazaten zònder trauma’s of psychische gevolgen van het kennelijke feit dat uit landen als Nigeria en Ghana afkomstige voorouders als slaven te werk werden gesteld op Surinaamse plantages.

Zwijgen over nazaten van slaveneigenaren
Maar, niemand hoorde je kritisch spreken, waar of wie dan ook, over nazaten van Nederlandse slaveneigenaren die vandaag de dag in Suriname wonen - althans hier wonen mensen met familienamen van onder andere welvarende slaveneigenaren uit Amsterdam en het ligt toch min of meer voor de hand te veronderstellen dat die mensen van vandaag, nazaten zijn van de Nederlandse slaveneigenaren van toen. Is ooit hierbij stilgestaan in Suriname? Is ooit bijvoorbeeld hiernaar onderzoek gedaan?
'De psyche en de trauma's' van de nazaten van Nederlandse slaveneigenaren die in Suriname wonen.......

De Vrije Universiteit onderzocht wie de Amsterdamse slaveneigenaren waren in 1863, toen de slavernij werd afgeschaft. Een team onderzoekers onder leiding van docent Dienke Hondius presenteerde in juni 2012 een kaart met 80 namen en adressen van slaveneigenaren in Amsterdam. Nooit eerder was onderzoek gedaan naar slaveneigenaren die in Nederland woonden ten tijde van de afschaffing van de slavernij, stelt de VU. Deze slaveneigenaren lieten hun zaken regelen door vertegenwoordigers in Suriname en de Antillen, de plekken waar de slaven verbleven.

Bij de afschaffing van de slavernij kregen de eigenaren een financiële vergoeding. Deze gegevens zijn bewaard gebleven in archieven. Hondius en haar onderzoekers konden aan de hand van deze gegevens en met informatie uit bevolkingsregisters achterhalen waar de slaveneigenaren in Amsterdam moeten hebben gewoond. Bij de afschaffing kregen de slaven zelf overigens niets. In de hoofdstad woonden veel slaveneigenaren, omdat Amsterdam mede-eigenaar was van Suriname. In de 17e en 18e eeuw waren er nog veel meer eigenaren vanwege de grotere economische activiteit en de grotere betrokkenheid van Amsterdamse families en firma’s. Toen aan het begin van de 19e eeuw duidelijk werd dat er aan de slavernij een einde zou komen, verkochten nogal wat handelaren en eigenaren hun aandelen, belangen of slaven.

Hondius en haar team willen ook kaarten samenstellen voor de 17e en 18e eeuw. De presentatie van de kaart met de 80 adressen was een eerste stap.

Via deze speciale website zijn de slaveneigenaren te vinden die woonachtig waren in Amsterdam tussen 1853 en 1863. Op de kaart staan de adressen van de eigenaren die in die tijd (1853-1863) in Amsterdam woonden. Elk adres heeft een link naar informatie in het Nationaal Archief. De huisnummering is de meest recente (1875). Deze kaart is gebaseerd op het onder leiding van dr. D.G. Hondius:


Slaveneigenaren in Amsterdam 1863 weergeven op een grotere kaart

Enkele familienamen van slaveneigenaren die in Nederland of in Suriname woonachtig waren op het moment dat de slavernij in 1863 werd afgeschaft, die vandaag de dag nog steeds zijn terug te vinden in Suriname. Het is slechts een selectie van bekende hedendaagse Surinaamse familienamen. De namen zijn afkomstig van de website van het Nationaal Archief Nederland:

Alberga, Biervliet, Castilho del, Comvalius, Coutinho, Dompig, Fernandes, Ferrier, Goede, Goedschalk, Guicherit, Halfhide, Hering, Jessurun, Jesurun, Kolff, Lindveld, Lugard, Morpurgo, Muntslag, Oehlers, Onoribo, Parra de la, Pool, Purperhart, Ravenswaaij van, Robles, Sanches, Stuger, Vervuurt, Wesenhagen.

Natuurlijk komt de vraag naar boven of de families die vandaag in Suriname een van deze namen dragen, werkelijk nazaten zijn van de eigenaren van slaven. De meeste eigenaren woonden in Paramaribo of de Antillen, een deel woonde in Nederland.