Natuurgebied ten prooi aan illegale goudzoekersRegering en natuurbeschermings- organisaties ontwikkelen geen beleid om natuurpark te beschermen
06-04-2014 Door: Paul Kraaijer (Obsession Magazine)
Paramaribo - Suriname wordt internationaal geroemd voor de wijze waarop zij haar tropisch regenwoud beschermd. Het is het groenste land ter wereld. Maar, er hangt een donkere wolk boven dat regenwoud. Al jarenlang worden grote gebieden in het Surinaamse achterland vernietigd door illegale goudwinning onder toeziend oog van de regering en natuurbeschermingsorgansaties. Het unieke Brownsberg Natuurpark, een van de belangrijkste toeristische trekpleisters, is zelfs deels veranderd in een maanlandschap met vele kraters. Het zwaar giftige kwik, dat door goudzoekers bij het goudwinningsproces wordt gebruikt, komt terecht in kreken en rivieren. Lokale gemeenschappen gebruiken het vervuilde kreek- en rivierwater om te baden, te wassen en om de vaat te doen. Maar, concrete acties vanuit de overheid en natuurbeschermingsorganisaties om het gebied te beschermen blijven uit.
In maart 2012 werd Suriname opgeschrikt door de publicatie van een fotoreportage, gemaakt door het Wereldnatuur Fonds Guianas (WWF Guianas), van illegale goudwinningsactiviteiten in het ruim 14.000 hectare grote Brownsberg Natuurpark. Het gebied heeft een bijzondere biodiversiteit. Zo vliegen er inmiddels 200 soorten dagvlinders rond en het aantal soorten aanwezige nachtvlinders zou schommelen tussen de 5.000 en 8.000, aldus maakte de Stichting Suriname Lepidoptera Instituut (SSLI), die al jaren onderzoek doet in het natuurpark naar de vlinderpopulatie, bekend in reactie op de fotoreportage. Daarnaast zijn er ook nog eens onder andere 350 soorten vogels, alle 8 apensoorten van het land en 40 soorten orchideeën te vinden.
Beheerder gedoogt goudzoekers
Politici en ook natuurorganisaties reageerden verbijsterd op het rapport. Maar, hoe oprecht was die verbijstering? Die politici en natuurorganisaties waren immers al jarenlang op de hoogte van de aanwezigheid van illegale goudzoekers, ook wel porknokkers genoemd, in het beschermde natuurgebied. Sinds de publicatie van dat rapport is er echter niets veranderd. Nog steeds zijn goudzoekers in het natuurpark actief. Het gebied is zo lek als een mandje. Zowel de regering als natuurbeschermingsorganisaties ondernemen nauwelijks actie om het gebied te beschermen. Men kijk naar en wacht op elkaar. De organisatie die feitelijk het gebied behoort te beschermen, de stichting Natuurbehoud Suriname (Stinasu), heeft zelfs de aanwezigheid van illegale goudzoekers gedoogd.
De afgelopen jaren zijn een aantal keren illegale goudzoekers uit het gebied verwijderd. De regering Venetiaan voerde in het gebied in september 2007 een zogenoemde 'Clean Sweep' operatie uit. Toenmalig verantwoordelijk minister Michael Jong Tjien Fa van het ministerie van Ruimtelijke ordening, Grond- en Bosbeheer was al in juli 2007 over de misstanden in het natuurpark geïnformeerd. Volgens hem was de toestemming die aan inwoners van de gemeenschap Brownsweg was gegeven om op kleine schaal goud in het natuurreservaat te winnen, misbruikt voor meer grootschalige commerciële goudwinning. Boswachters en jachtopzieners hadden gerapporteerd dat met zwaar materiaal complete heuvels werden ‘weggespoten’. Sommige goudzoekers bleken zelfs met vuurwapens op zak rond te lopen en enkele zouden zelfs gewapende bewakers in dienst hebben. Toenmalig minister Chandrikapersad Santokhi van het ministerie van Justitie en Politie kondigde aan een onderzoek in het gebied te laten instellen door het Korps Politie Suriname en het Nationaal Leger. Dat onderzoek leidde tot de eerste Clean Sweep actie.
Gedurende drie dagen werd het gebied uitgekamd door militairen, politie, bosopzichters van ’s Lands Bosbeheer en medewerkers van Stinasu. De aanwezige illegale goudzoekers werden gesommeerd het natuurpark onmiddellijk te verlaten. Enkele kampen van de goudzoekers werden vernield en er werd beslag gelegd op hun bezittingen. De autoriteiten hoopten hiermee te voorkomen dat de goudzoekers hun activiteiten toch weer zouden voortzetten.
De acties van de regering Venetiaan om een einde te maken aan het mijnen van goud in het beschermde Brownsberg Natuurpark, bleken vruchteloos te zijn geweest. Eind 2010 bleken weer goudzoekers te mijnen in het gebied.
De directeur van de Nationale Zoölogische Collectie Suriname, bioloog Paul Ouboter, liet op 13 augustus 2011 via de krant De Ware Tijd weten, dat illegale goudzoekers actief waren aan de Witikreek in het natuurpark. Er bleek een illegale weg te zijn aangebracht die leidde naar de zijtak van de Witkreek, waar veel toeristen komen. Ouboter toonde zich verontrust over de ontwikkelingen in het natuurpark. ‘In de hoofdkreek van de Witikreek merkte ik de laatste tijd al op dat ze steeds verder trokken. Nu ook bij de zijtak goud wordt gewonnen, moet er aan de rem worden getrokken’, aldus Ouboter tegenover de krant. Stinasu was niet bereikbaar voor commentaar. Deze stichting zou haar natuurpark moeten beschermen, maar zij bleek zich meer en meer te richten op het organiseren van ecoreizen dan op natuurbescherming en was dus feitelijk een onderneming geworden.
De strijd tegen de goudzoekers in het Brownsberg Natuurpark ging in maart 2012 door. Toen werd duidelijk dat de illegale goudzoekers in het gebied nog steeds een grote bron voor zorg waren voor de directeur van Stinasu, Frans Kasantaroeno. Weer moesten porknokkers uit het natuurpark verwijderd worden. ‘Het is de zoveelste keer in de geschiedenis van Brownsberg, dat er illegale gouddelvers worden ontruimd’, aldus Kasantaroeno tegenover de krant Times of Suriname. Volgens de directeur van de organisatie die het park zou moeten beschermen, kwamen de goudzoekers na een ontruimingsactie door de in december 2010 ingestelde presidentiële Commissie Ordening Goudsector snel weer in het gebied opduiken. ‘Je haalt ze weg, maar na enkele maanden komen ze toch weer.' Kasantaroeno zag als mogelijke oplossing het aanbieden van alternatieve werklocaties voor de ontruimde porknokkers.Maar, hij viel op 12 maart 2012 door de mand. Hij bleek illegale goudzoekersactiviteiten in het door zijn organisatie te beschermen natuurgebied, Brownsberg Natuurpark, toe te hebben gestaan in ruil voor goud. Die dag verwijderde de Commissie Ordening Goudsector illegale porknokkers uit het natuurgebied. Volgens de goudzoekers hadden zij echter een mondelinge afspraak met Stinasu om twee maanden goud te delven in het natuurgebied, in ruil voor een deel van de goudopbrengsten. Gerold Dompig, voorzitter van het Managementteam van de Commissie Ordening Gousector, bevestigde de handelwijze van de Stinasu-directeur. Natuurlijk schoot Kasantaroeno in de verdediging en ontkende goud te hebben ontvangen in ruil voor het toestaan van goudwinning in het Brownsberg Natuurpark. Een parlementslid wist echter te vertellen, dat de porknokkers beschikten over kwitanties als bewijs voor betaling. Hij was in het bezit van enkele kwitanties, met daarop een stempel van Stinasu, met een waarde van ongeveer vijftig gram goud, wat neerkomt op een bedrag van ongeveer tienduizend Surinaamse dollars. Kasantaroeno werd op 17 april 2012 door de politie gearresteerd.
Ruim een maand na de arrestatie van Kasantaroeno bleek dat zich nog steeds illegale porknokkers in het ‘geruimde’ Brownsberg Natuurpark bevonden. In de week van 14 mei 2012 deed zich een schietincident voor tussen een onbekend aantal porknokkers in het natuurpark en drie politieagenten. De agenten waren ter plekke om de actuele situatie in het natuurgebied in ogenschouw te nemen. Ondanks alle gedane toezeggingen van onder andere de Commissie Ordening Goudsector konden zich nog steeds porknokkers in het natuurgebied bevinden. Ook was nog steeds niet bekend wie de door ruim tweeduizend goudzoekers aangerichte schade in het natuurpark zou herstellen. De toekomst van het unieke natuurgebied zag er half mei 2012 nog steeds zeer onzeker uit.
Dweilen met kraan open
Waar velen voor vreesden werd bewaarheid begin september 2012. De krant Times of Suriname berichtte op 7 september, dat in het Brownsberg Natuurpark weer illegale goudzoekers aan het werk waren. Weer zou op grote schaal vernietiging van het natuurgebied plaatsvinden. Op zeker vijfentwintig locaties in het gebied zouden illegalen bezig zijn geweest in het gebied. Er werd aan kaalkap gedaan en met zwaar materieel was men bezig de grond om te ploegen op zoek naar goud, aldus de krant. De Stichting Natuurbehoud Suriname was op de hoogte van de situatie, maar kwam niet in actie. Gerold Dompig bevestigde dat de goudzoekers weer actief waren in het gebied. Hij noemde deze situatie dweilen met een open kraan.
Een dag later al, zaterdag 8 september, kwam Dompig plotseling met een wit konijn uit zijn hoge hoed. Zijn commissie en de Geologische Mijnbouwkundige Dienst (GMD) bleken een plan te hebben bedacht om 12.000 hectare grond in de omgeving van het natuurgebied ter beschikking te stellen aan de illegale goudzoekers. De autoriteiten wilden dit gebied conform de wettelijke regelingen ter beschikking stellen van de dorpsgemeenschap in het gebied. ‘Maar daar zijn er natuurlijk voorwaarden aan verbonden’, zo liet Dompig via de media weten. De goudzoekers moeten zich organiseren en zich houden aan een aantal criteria voor de bescherming van de natuur. Maar, het plan van de commissie en de GMD leek eerder op het belonen van illegale porknokkers die een natuurpark hadden vernietigd, in plaats van dat die goudzoekers voor hun gedrag beboet of veroordeeld worden. Anno april 2014 wachten de goudzoekers nog steeds op een nieuw werkgebied.
In de laatste week van november 2012 werd het natuurgebied getroffen door een brand. Een gebied van minstens vijftien hectare in het natuurpark brandde af. Tijdens twee verschillende veldbezoeken van studenten van de Anton de Kom Universiteit en het Instituut Opleiding Leraren werden branden en smeulend hout opgemerkt. Vermoedelijk was de brand door illegale goudzoekers aangestoken. Het was de studenten opgevallen dat het bos grenzend aan de goudvelden in brand stond. De brand trof vooral het zogenaamde rotssavannebos. De brandweer en de Commissie Ordening Goudsector werden meteen van de brand in kennis gesteld, maar de brandweer was niet in staat om naar het natuurgebied te gaan om de brand en smeulende resten te blussen. Iedereen hoopte op zware regenval......
Op 5 december 2012 maakte het Dagblad Suriname bekend dat de op 17 april gearresteerde directeur van Stinasu, Kasantaroeno, niet zou worden gedagvaard. Op 18 mei 2012 had de rechter-commissaris het verzoek van de advocaat van de ex-directeur tot in vrijheidstelling van zijn cliënt gehonoreerd. Kasantaroeno werd bij zijn voorgeleiding voor bewaring bij de rechter-commissaris in vrijheid gesteld met als verklaring, dat er geen ernstige bezwaren waren gevonden om hem langer vast te houden.
Beleid ontwikkelen
Afgelopen week trok het WWF Guianas weer eens aan de bel door te waarschuwen voor de aanwezigheid van illegale goudzoekers in het natuurpark. Maar, met het aan de bel trekken alleen kan het gebied niet worden gered. Regering en natuurbeschermingsorganisaties zouden het initiatief moeten nemen om een gezamenlijk beleid te ontwikkelen. Een beleid dat tot doel heeft het beschermen van het Brownsberg Natuurpark tegen de vernietigende goudwinningsactiviteiten van goudzoekers uit gemeenschappen in de omgeving van het gebied.
Maar, ook in algemene zin, een beleid om natuurgebieden in het land te beschermen tegen menselijke activiteiten en om het gebruik van kwik uit te bannen. Want het tropisch regenwoud en de biodiversiteit worden op dit moment ook door goudzoekers vernietigd in het oosten van het land (het zogenoemde Meriangebied bij het Nassau Gebergte) en in het zuidoosten van het land, vooral in de omgeving van het goudzoekersdorp Benzdorp aan de Lawarivier.
