Jacht geopend op beschermde jaguar te Lelydorp (Update 20 juni 2012)

Jaguar zijn leven niet zeker

Maar, hoe gevaarlijk is een jaguar voor de mens....

16-06-2012  Door: Paul Kraaijer


Paramaribo - Het Korps Politie Suriname (KPS) heeft deze week veehouders te Lelydorp opgeroepen een klopjacht te openen op een jaguar om het dier af te schieten. Volgens enkele boeren zou een jaguar een paar van hun runderen en kalveren hebben gedood. De oproep van de politie is opmerkelijk, omdat het gaat om een internationaal beschermde diersoort. Het is verboden om een jaguar dood te schieten.

Runderen gedood door waarschijnlijk jaguar
Een paar veehouders aan de Curaçaoweg in Lelydorp ontdekten in het weekeinde van 9 en 10 juni dat een aantal koeien was gedood. Volgens de mannen zijn de runderen door een jaguar gedood. In de afgelopen drie maanden zou de ‘tigri’ – zo wordt lokaal een jaguar genoemd – meer dan zes koeien hebben gedood. Eén van de veehouders verklaarde tegenover media dat op zondag 10 juni een jaguar er vandoor was gegaan met de kop van een drie maanden oud kalfje. De man zou ‘duidelijke sporen’ van een jaguar hebben aangetroffen. Hij kreeg bijval van enkele buren. Via de populaire nieuwswebsite Starnieuws werd vrijdag 15 juni gemeld dat ‘een gevaarlijk roofdier’ ressort Lelydorp onveilig zou maken. De politie liet via de website weten dat het vermoedelijk om een jaguar gaat ‘die het gebied onveilig maakt’. ‘Aan de gemeenschap wordt een beroep gedaan om zichzelf in veiligheid te brengen bij het zien van het dier en meteen de politie in te schakelen’, aldus Starnieuws die met haar berichtgeving onnodig angst creëert onder inwoners van Lelydorp en omgeving.

De eerste aanval van een jaguar op vee bij Lelydorp was ongeveer drie maanden geleden, toen de bauxietmijn achter Lelydorp weer in gebruik werd genomen. Multinational BHP Billiton verliet Suriname in 2010 met achterlating van een uitgestrekt en uitgemijnd gebied.  Jaguars en andere grote kachtachtigen maakten het gebied tot hun leefgebied. Sinds er weer een toename van activiteiten met werkende machines en verkeer is in het mijnbouwgebied – Ballast Nedam is nu in het gebied gestart met het mijnen van bauxiet - trekken de dieren naar de boerderijen voor hun voedsel. Het zijn dus menselijke activiteiten die de dieren naar bewoond gebied drijven.

Mensen zelden aangevallen door jaguars
Een jaguar heeft voorzover gedocumenteerd bekend in het wild zelden een mens aangevallen en verwond of gedood. Dat zou kunnen gebeuren wanneer het dier in het nauw wordt gedreven en mensen te dichtbij of in het leefgebied van het dier komen, aldus deskundigen. – Een klopjacht, waartoe het KPS heeft opgeroepen, zou waarschijnlijk contraproductief werken: een kat in het nauw maakt werkelijk rare sprongen. -

Zo werd in de dierentuin van het Amerikaanse Denver in februari 2007 een dierenverzorgster door een zes jaar oude jaguar gegrepen . Om onduidelijke redenen ging de 27-jarige vrouw het verblijf van het dier in, waarop hij haar greep. Ze overleed in een ziekenhuis aan haar verwondingen. Tijdens pogingen van collega’s om de vrouw te redden werd de jaguar doodgeschoten. Jorge, de jaguar, was in maart 2005 overgekomen van een dierentuin in het Boliviaanse Santa Cruz.
Drie jaar later, 24 oktober 2010, werd een Amerikaan in het Midden-Amerikaanse Belize het dodelijke slachtoffer van een uit een dierenopvang ontsnapte jaguar. Tijdens de orkaan Richard die over Belize raasde wist de vier jaar oude Max te ontsnappen, toen een boom op zijn kooi viel. De Amerikaan woonde naast de dierenopvang van Richard and Carol Foster, filmmakers die onder andere documentaires produceerden voor National Geographic.

Het voedsel van een jaguar bestaat vooral uit grote prooien zoals kaaimannen, herten, capibara’s, tapirs, honden en soms zelfs anaconda’s, runderen en paarden. Maar, ook kleinere dieren zoals kikkers, muizen, vogels, vissen, apen, luiaards, gordeldieren en schildpadden kunnen de lunch van een jaguar vormen. De mens komt niet op zijn menukaart voor.

Paar incidenten in Argentinië en buurland Brazilië
Onder de grote katachtigen is de jaguar de soort die zelden mensen aanvalt. Toch is het een aantal malen gebeurd. Geregistreerde berichten maken melding van tien van dergelijke aanvallen tussen 1991 en 1995 in Argentinië, waarbij twee mensen om het leven kwamen. In 1995 werd iemand door een jaguar aangevallen in Chaco, in het noorden van Argentinië.

Ook zijn er drie aanvallen van jaguars in de vrije natuur op mensen gedocumenteerd in Brazilië. Een 40-jarige Aweti indiaan werd in mei 2007 door een jaguar belaagd toen hij in het tropisch regenwoud aan de oevers van het Ipawu meer in het Boven Xingu Indianenreservaat liep met zijn twee honden. De honden vielen een jaguar aan. De man probeerde tevergeefs zijn honden te redden door de jaguar met een machette (kapmes) en een stuk hout te slaan. Bij die poging werd hij zelf door de jaguar gebeten en raakte gewond aan zijn borst en linkerarm. De wonden werden verzorgd door de sjamaan van zijn dorp.
Een 21-jarige visser uit Cáceres, in de staat Mato Grosso, overleefde de aanval van een jaguar op 24 juni 2008 niet. Dit incident vond plaats in een afgelegen gebied van Cáceres in een plaats die bekend staat als ‘Pacu Gordo’ aan de oevers van de Paraguayrivier bij het Taiamã Natuurreservaat. De jaguar sloeg toe terwijl de jongen in een tent lag te slapen. De jongen werd ongeveer zestig meter het bos ingesleept door de jaguar.
Een derde incident speelde zich af op 14 juli 2010 eveneens te Cáceres. Een 17-jarige jongen uit Mateus Lemos (Minais Gerais) maakte een bootvistrip. Op een moment sprong een jaguar in de boot die de jongen in de rechterschouder beet waarna de jongen in het water viel. De schipper wist de, ook aan het hoofd gewonde, jongen weer aan boord te trekken. Pas acht uren later kon de gewonde jongen een ziekenhuis worden binnengebracht. Hij heeft de aanval van de jaguar overleefd.

Overigens werd op 20 juni bekend dat levende jaguars aanzienlijk meer waard kunnen zijn voor ecotoerisme, dan het vee dat deze beschermde katachtigen doden. Dat blijkt uit een recente studie die werd gepresenteerd tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de 'Association for Tropical Biology and Conservatio' in Bonito, Brazilië. Henrique Concone, een bioloog van de dierenbeschermingsorganisatie Pró-Carnívoros, en Fernando Azevedo, analyseerden de opbrengsten uit toeristische nachttours in het uitgestrekte gebied van de Fazenda Sao Francisco, een ‘ranch’ (boerderij) in het zuiden van de Pantanal in Brazilië, en vergeleken die met verlies van vee veroorzaakt door de jaguars. Ze ontdekten dat gedurende een periode van vijf jaar de opbrengsten uit het deelnemen van bijna 12.000 ecotoeristen aan nachtexcursies opliepen tot 497.000 Amerikaanse dollars, terwijl de kosten van het verlies van 44 stuks vee door aanvallen van jaguars, de ranch slechts 18.444 Amerikaanse dollars heeft gekost. Ondanks het feit dat er geen garanties zijn dat toeristen een levende jaguar zullen zien, is volgens Concone de relatief hoge kans om toch een jaguar te zien, rede genoeg voor toeristen om het 140 vierkante kilometer grote gebied van de ranch te blijven bezoeken. Volgens de studie kan toerisme een aanzienlijke bijdrage leveren aan het in stand houden van een gezonde jaguarpopulatie. De uitkomsten van het onderzoek zijn van belang, omdat boeren een belangrijke oorzaak zijn van de jaguar sterfte in de Pantanal en de Amazone. Een economisch argument kan het meest effectieve argument zijn om boeren ervan te overtuigen om geen grote katachtigen te doden.

Klopjacht…..op beschermde, zeldzame diersoort
Het bekend worden van de mogelijke aanwezigheid van een jaguar in Lelydorp was voor de politie aanleiding om de betrokken veehouders op te roepen een klopjacht te organiseren om de verdachte, een jaguar, dood te schieten. Dat, het doden van een beschermde jaguar, mag echter alleen met toestemming van ’s Lands Bosbeheer (LBB), een afdeling van het ministerie van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer (ROGB). De oproep van het KPS is dan ook op z’n zachtst gezegd curieus te noemen. Immers, de Surinaamse overheid roept op om een internationaal beschermde diersoort af te schieten en dus de wet te overtreden.

Volgens de Jachtwet van 1954 en het Jachtbesluit uit 2002 mogen jaguars alleen worden doodgeschoten als have en goed in gevaar komen. ’s Lands Bosbeheer moet in kennis worden gesteld wanneer een jaguar is afgeschoten, om te onderzoeken onder welke omstandigheden het dier is gedood. Natuurlijk is het niet eenvoudig om na het doden te kunnen constateren of dat is gebeurd ter bescherming van mens of dier. Voorzover bekend is er nooit strafrechtelijk opgetreden tegen iemand die een jaguar heeft doodgeschoten. Integendeel. Daders, schutters, worden pontificaal geportretteerd in de media, trots poserend met de buit.

Impulsief
De International Union for the Conservation of Nature (IUCN) kwalificeert het roofdier als ‘bijna bedreigd’. Het is niet bekend hoe groot de populatie jaguars in Suriname is. De afgelopen jaren zijn er nauwelijks incidenten met een jaguar geweest. Voorzover bekend was 2007 het laatste jaar waarin een paar keer jaguars zijn gedood. In die gevallen was het dier, op zoek naar voedsel, opgedoken in bewoond gebied in de omgeving van de internationale luchthaven Johan Adolf Pengel. De jaguar deed zich te goed aan vooral kleinvee, eenden en ganzen. Bij het zien van een jaguar werd het dier meteen afgeschoten.
Dat het gaat om een zeldzame en bedreigde diersoort interesseert mensen – van wie vee door een jaguar is gedood – niet. Zij reageren op zo’n moment impulsief, vanuit verontwaardiging en vooral boosheid.

Het Wereld Natuur Fonds Guianas (WWF Guianas) liet in maart 2010 nog weten dat er strengere maatregelen moeten komen om de jaguar te beschermen. Deze keer heeft het WWF Guianas, vooralsnog, niets van zich laten horen. De vraag – die echter door bijna niemand wordt gesteld – zou gesteld kunnen worden waarom een jaguar zo dicht bij bewoond gebied komt om zijn prooi te zoeken. Mogelijk is het dier uit zijn eigen habitat verdreven door menselijke activiteiten als houtkap, mijnbouw of uitbreiding van bewoonde gebieden.

Geen verdoving
Medewerkers van de afdeling Natuurbeheer van ’s Lands Bosbeheer blijken zich op dinsdag 12 juni te Lelydorp te hebben ‘georiënteerd’. Ashok Pherai, waarnemend sectiechef Educatie Natuurbeheer, bevestigde in het Dagblad Suriname van zaterdag 17 juni, dat jaguars behoren tot de beschermde diersoorten en dat zij niet mogen gevangen of gedood. De Paramaribo Zoo heeft aan Natuurbeheer een val ter beschikking gesteld om de jaguar te vangen. Getracht zal worden om samen met de veehouders de jaguar in de val te lokken, waarna het overgebracht zal worden naar een andere habitat. Natuurbeheer beschikt, aldus Pherai, niet over verdovende middelen om schade aanrichtende dieren te verdoven en af te voeren.

De gedane oproep van de politie aan de veehouders te Lelydorp om een klopjacht te openen op de jaguar en het dier te doden, blijkt net zo impulsief te zijn geweest als de impulsieve wijze waarop in het verleden jaguars zijn afgeschoten en lijkt ver verwijderd te zijn van strengere maatregelen om de bedreigde jaguar te beschermen.

Noot:
Het artikel is zaterdag 16 juni 2012 gepubliceerd door de Surinaamse nieuwswebsites Obsession Magazine en GFC Nieuws en 18 juni 2012 op NoSpang.
Op zaterdag 12 januari 2013 besteedde De West aandacht aan een uitzending van vrijdag 11 januari van het Sky Televisie-programma Waakhond waarin dr. Paul Ouboter werd geïnterviewd over zijn wetenschappelijk onderzoek naar de jaguar in Suriname. Ouboter benadrukte dat de beschermde jaguar niet mag worden afgeschoten. Het is voor het eerst dat publiekelijk aandacht is voor dat onderzoek, waarvan ik al langere tijd op de hoogte was en ik ook contact over gehad - en in algemene zin over de situatie van de jaguar in Suriname - met de nieuwsredactie van Sky Radio en Televisie in Paramaribo.

UPDATE: De Colombiaanse nieuwswebsite colombiareports.com bericht dinsdag 28 mei 2013 dat een visser in de noordelijke regio Uraba is gedood door een jaguar. Het artikel vermeldt onder andere dat de jaguar uit zijn eigen habitat is verdreven en zich nu ophouden in palmolie plantages die zijn opgezet in het oorspronkelijke leefgebied van het dier.

55-Jarige man krijgt slechts boete voor doden tenminste drie jaguars....
Het Korps Politie Suriname meldt op donderdag 13 juni 2013 dat een 55-jarige man is aangehouden voor het doden van tenminste drie jaguars. De man hoefde slechts een boete te betalen...... Waar de man werd opgepakt en hoe hoog de boete was heeft de afdeling Voorlichting van de politie niet vermeld.

UPDATE's:

3 augustus 2013: Ook in Colombia blijkt de jaguar door de mens, ontbossing en mijnbouw, uit het eigen leefgebied te worden gedreven en wordt het dier gedwongen om in meer bewoond gebied naar voedsel te zoeken:

Zou dit ook geen goed idee zijn voor Suriname? Om meer begrip te kweken voor de hier zo gevreesde jaguar, maar vooral en ook om nieuwe toeristen aan te trekken: