'Senior journalisten' bevestigen falen lokale Surinaamse journalistiek

Journalisten zijn passief en aantal staat op betaalrol politieke partijen of politici – 'Journalistiek heeft eigen Surinaamse versie gekregen'

Surinaamse Vereniging van Journalisten weigert pro-actieve houding aan te nemen

08-05-2015 Door: Paul Kraaijer

Met toch wel nu en dan gekromde tenen en soms schaterlachend heb ik de afgelopen jaren (en nog steeds) de erbarmelijke kwaliteit van het Surinaamse journaille tegen het licht gehouden. Nu en dan specifiek benoemd aan de hand van een van de vele, dagelijkse (!), voorbeelden. Erbarmelijke inhoudelijke journalistieke- en taalkwaliteit, waaruit klip en klaar blijkt, dat het merendeel van de artikelen in kranten en op nieuwswebsites niet door echte journalisten is geschreven, maar door een uniek soort species, een laag niveau opstelschrijvers. Het is niet anders. Het is triest en er is geen enkele verbetering waar te nemen. Er wordt maar wat aangemodderd door vermeend journalisten en webredacteuren.

Eindelijk een paar kritische geluiden uit spelonken Surinaamse journaille
Maar, eindelijk! Tot mijn toch wel aangename verrassing klonken zondag 3 mei plotseling enkele kritische geluiden over de lokale journalistiek en wis en waarachtig uit de eigen sector. De nieuwswebsite Starnieuws, nu zelf ook niet bepaald een schoolvoorbeeld van hoe journalistiek beoefend zou moeten worden gelet op de a-journalistieke dagelijkse stukjes proza op de website en de vele journalistieke- en taalfouten, liet enkele zogenoemde 'senior journalisten' aan het woord , geïnterviewd door webredacteur Wilfred Leeuwin, in het kader van de VN Wereld Persvrijheidsdag. Hun reacties waren voor mij een verademing. Heerlijk om te lezen. Eindelijk wat kritische zelfreflectie uit het lokale journalistieke veld en een bevestiging van mijn visie op het lokaal journaille. Triest, dat wel, dat zogenoemde senior journalisten kennelijk zich realiseren, zich ervan bewust zijn, dat het slecht is gesteld met de algehele journalistieke kwaliteiten, maar dat kennelijk niets en niemand er ook maar iets aan doet, ter verbetering.

'Waar gaan we naartoe met dit beroep?'
'Ik ben als senior journalist wel erg teleurgesteld geraakt in het journalistieke beroep en wat van de persvrijheid is geworden', zegt Arney Belfor, hoofd van de nieuwsredactie bij Radio 10 en al zo'n 25 jaar journalist. 'Als ik zie wat we met z’n allen produceren, wat we zeggen, hoe we ons gedragen als journalisten, dan vraag ik me af waar we naar toe gaan met dit beroep en welke maatschappelijke waarde we nog hebben.'
Volgens hem heeft de journalistiek een eigen Surinaamse versie gekregen. 'Buiten Suriname kom je er nergens mee, want hoe goed of slecht het in andere landen ook gaat, er is een zekere mate van beroepsethiek. Hier wil elke journalist een eigen invulling geven aan het beroep. Onze journalisten hebben naar mijn gevoel weinig of geen passie voor het beroep, erger nog ze willen het beroep uitoefenen zonder bestaande standaarden en normen', zegt Belfor.

Passie ontbreekt
Natuurlijk sta ik volledig achter de opmerkingen van Belfor. Met name dat lokale zichzelf journalist noemende figuren weinig of geen passie voor het beroep hebben. Was die passie immers aanwezig, dan waren artikelen uitgebreider, diepgaander en ben je dag en nacht journalist en niet alleen tijdens kantooruren van zeven uur 's morgens tot drie uur 's middags.

Leeuwin laat in het artikel op Starnieuws ook het hoofd van de nieuwsredactie van de Surinaamse Televisie Stichting, STVS, Roy Jong A Fat aan het woord, een staatszender. Hij stelt onder andere:

'Het is juist die relatie met de overheid, die maakt dat bij ons journalisten bij voorbaat zelfcensuur plegen, omdat ze er al rekening mee houden dat de leiding, de regering of regeringsgezinde personen een bericht niet leuk gaan vinden.'
Natuurlijk Jong A Fat, maar ik neem toch aan dat iedere redacteur weet dat hij in dienst is van een staatszender en dat dat zijn consequenties kan hebben. Een serieus redacteur en journalist gaan nimmer werken voor een staatszender waarin ze beperkt worden in de uitoefening van hun vak. Overigens is hijzelf eindredacteur van het dagelijkse ochtend actualiteitenprogramma 'Mmanten Taki'.....een programma dat verre van serieuze journalistiek genoemd kan worden en het niveau van een nieuwsprogramma van een Nederlandse lokale omroep nog niet weet te halen.

Angsthazerij belemmert gedegen journalistiek
Zowel Jong A Fat en Belfor zijn van oordeel, dat de passiviteit van journalisten veel te maken heeft met de hun betrokkenheid bij politieke partijen. Beide eindredacteuren stellen met zekerheid dat behoorlijk veel journalisten op de betaalrol staan van politieke partijen, zo niet politici. 'Als we daar tegen niet vechten zal er nog lang geen sprake zijn van persvrijheid en zullen we maar oppervlakkig nieuws brengen uit seminars en persconferenties. Ik zou wel graag zien, dat ook bij de STVS in een live programma we de president confronteren met de vraag hoe hij omgaat met het 8 decemberstrafproces en als hij niet de persoon is die met het ultieme antwoord, dus de waarheid, op de proppen zou moeten komen. Als journalist zou dat moeten kunnen zonder dat ik bang zou zijn dat het gevolgen voor mij zou kunnen hebben', aldus Jong A Fat. Maar, dat doet hij dus niet, dat durft hij niet. Zou hij dat werkelijk willen dan zou hij van omroep moeten veranderen, dat doet hij niet. Angsthazerij.

De enige journalist die werkzaam is bij een krant die kennelijk voor zijn artikel door Leeuwin is benaderd is Alirio Polsbroek, hoofdredacteur van de ranzige Times of Suriname.

'Mij bekruipt het gevoel en eigenlijk de zekerheid dat er vooral in deze politieke periode naar verkiezingen toe behoorlijk wat zelfcensuur wordt toegepast, maar het valt mij ook op dat behoorlijk veel journalisten verbonden zijn aan politieke organisaties en daardoor geen diepgang in hun artikelen of berichten weten te brengen. Iedereen weet dat de eigenaar van deze krant (de bekende zakenman Dilip Sardjoe) een loyalist is van de regering, maar als hoofdredacteur zal ik er alles aan proberen te doen dat de man zijn politieke kleur geen invloed heeft op de redactie.'

Als bij mediabedrijven bekend is dat er onder het personeel journalisten of redacteuren zijn die betrokken zijn bij een politieke partij, dan zouden zij ontslagen moeten worden. Hun onafhankelijkheid is absoluut in het geding. Maar, ook dat gebeurt niet. Het heerst in de hele sector, het passiviteitsvirus. Er wordt gewoon voort gemodderd en geklungeld.

Overigens ontbreekt in het artikel een formele reactie van de Surinaamse Vereniging van Journalisten (SVJ) waarvan Wilfred Leeuwin de voorzitter is.... Ook daar heb ik vaak over geschreven, de passieve houding van de SVJ die niet als vereniging een stelling of standpunt lijkt in te durven nemen. Het is telkenmale haar voorzitter, Starnieuws-webredacteur Leeuwin, die op persoonlijke titel ingezonden stukken en dergelijke plaatst en dan ook nog eens alleen op de website van zijn werkgever.

Op dezelfde dag plaatst Starnieuws een door Leeuwin op persoonlijke titel ingezonden stuk waarin hij in algemene bewoordingen ingaat op de internationale Dag van de Persvrijheid, zonder welke kritische noot dan ook in de richting van het lokale journaille.

Zelfs SVJ-voorzitter eindelijk scherp en kritisch, maar op persoonlijke titel....
Als klap op de vuurpijl volgt ook nog eens een ingezonden stuk ondertekend door 'Wilfred Leeuwin, journalist' met als veelzeggende kop 'Mediabedrijven en journalisten ondermijnen persvrijheid'.  Een kritisch stuk en een stuk waarin ik mij volledig kan vinden. Maar, toch weer de vraag, waarom Leeuwin dergelijke stukken niet ondertekent als voorzitter van de Surinaamse Vereniging van Journalisten.... Angsthazerij?

Leeuwin schrijft het onder andere 'triest' te vinden, 'dat voor zeker negentig procent van wat rondloopt als journalist of een bedrijf heeft waar journalistiek ‘bedreven’ wordt niet eens weet wat het woord betekent, vanwaar het komt, waarom het bestaat en waarom het journalistieke beroep wordt, kan en moet worden uitgeoefend.'

'Veel mediabedrijven hebben wel de beschikking over een nieuwsredactie, hebben ‘journalisten’ in dienst, maar ontberen de redacties en de journalisten de fundamentele kennis over wat zij eigenlijk aan het doen zijn. Dit heeft geresulteerd in het ontstaan van een een eigen subcultuur binnen de media en de journalistiek, die niets te maken heeft met het oorspronkelijke beroep. Wat we kennen is een zelfgemaakte Surinaams model, zonder toegevoegde waarden, standaarden en ethische codes. Ik geloof niet in een Surinaams model van het beroep waar vrijwel alle basisvoorwaarden en -standaarden waaraan het moet voldoen ontbreken.'

'Het is een keiharde realiteit dat wanneer onze mediabedrijven en journalisten zonder, om even te zwijgen over ontwikkelingsjournalistiek, zelf de basisbeginselen van het vak ontberen de eerste verantwoordelijken zijn die het beroep ondermijnen. Was het maar dat het resultaat slechts voor eigen rekening was. Helaas wordt niet alleen schade toegebracht aan het beroep, maar wordt onrecht aangedaan aan zij (het publiek) die recht heeft op een juiste en kwalitatieve belevenis van het recht op vrije meningsuiting.

Wat doen Leeuwin en SVJ aan verbeteren kwaliteit journalistiek?

Ik ben mij ervan bewust dat deze kritiek hard is, maar zeker niet ongegrond. Het zou onfair zijn, wanneer ik als criticus en zeker als voorzitter van de Surinaamse Vereniging van Journalisten, niet aan de andere kant van deze spiegel zou gaan staan, goed er in te kijken en vooral geen excuses te vinden op de vraag: Maar wat doen jij en de vereniging er zelf aan, dan je eigen beroepsgenoten op de korrel te nemen? Het zou me hier te ver voeren om daarover uit te wijden. Ik wil volstaan met te zeggen dat elke beroepsuitoefening in de eerste plaats een individuele verantwoordelijkheid is. Een collectieve verantwoordelijkheid wordt het wanneer, gedreven door passie beroepsgenoten, zonder emotionele trammelant bereid zijn zich in te zetten voor een kwalitatieve ontwikkeling van hun beroep.'

Scherpe teksten van Leeuwin. Prima. Eindelijk. Maar, hij legt een zwakte aan de dag. Hij weigert te reageren op de terechte vraag wat hij en de SVJ doen om het journalistieke metier in Suriname naar grotere hoogten te brengen. Dat is zwak. Hij en de SVJ kunnen wel degelijk iets doen aan de kwaliteit en de ethiek van en in het metier. Maar, hij en de SVJ doen niets. Leeuwin perst alleen nu en dan wat ingezonden stukjes geschreven en ondertekend op persoonlijke titel uit zijn computer en de SVJ kijkt vanachter een ander scherm toe, passief, net zo passief als het merendeel van de journalisten in het veld.

SVJ, pak eindelijk eens die handschoen op: wordt pro-actief en blijf niet passief aan zijlijn
Het wordt tijd dat de SVJ de handschoen oppakt en in actie komt om de kwaliteit en de ethiek binnen de journalistiek in Suriname te verbeteren. Beleg eens een voor iedereen, dus ook voor niet-leden, toegankelijke bijeenkomst om in algemene termen over die kwaliteit en ethiek te spreken. Inventariseer.
Gooi de knuppel in het hoenderhok van passiviteit.
Noteer wat er in het veld leeft en wat er aan mankeert.
Verander jezelf van een slapende aan de zijlijn knikkebollende journalistenvereniging, in een pro-actieve vereniging die zich gesteund weet in een nog te ontwikkelen streven om de kwaliteit en ethiek in de sector drastisch te verbeteren.
Begin aan de basis: wie, wat, wanneer, waarom, waarom en een lesje Nederlandse taal. Maak het veld duidelijk dat wanneer iemand zo graag journalist wil zijn, hij of zij dat zeven dagen in de week vierentwintig uur per dag is.
Wil hij of zij dat niet: daar is het gat van de deur. Geen fluwelen handschoentjes, maar stevige werkhandschoenen, die heeft de SVJ nodig om nog iets van de journalistiek te kunnen maken.