Gnathovorax cabreirai leefde 230 miljoen jaar geleden gedurende het Trias
Het bijna volledig intacte skelet behoort tot een roofdier dat gedurende het Trias aan de top van de voedselpiramide stond en op de voorlopers van de moderne zoogdieren jaagde.
In 2014 was paleontoloog Rodrigo Muller in een plaatsje in de buurt aan het werk toen zijn team hem via de smartphone foto’s van het opmerkelijke fossiel begon op te sturen. 'Je kon het dijbeen, een deel van de kop en de schedel al zien', zegt Muller, die op dat moment zijn studie afrondde. 'We vinden dit type dinosauriër hier eigenlijk nooit. Het is zeer zeldzaam en heel erg spannend.'
De fragmenten werden opgegraven bij het plaatsje São João do Polêsine, in het uiterste zuiden van Brazilië, en bleken toe te behoren aan de eerste vleesetende dinosauriërs die op aarde verschenen.
Het pas ontdekte dier, dat de naam
Gnathovorax cabreirai heeft gekregen, leefde 230 miljoen jaar geleden gedurende het Trias, toen Zuid-Amerika nog deel uitmaakte van het supercontinent Pangea.
De dinosauriër stierf in een spoelvlakte, waardoor zijn skelet onder het slib van de naburige rivier werd begraven en een verbluffend intact fossiel werd gevormd.
Muller en zijn collega’s van de Universidade Federal de Santa Maria (UFSM) en de Universidade de São Paulo hebben hun ontdekking nu beschreven in het
tijdschrift Peer J.
De bijna perfect bewaard gebleven dinosauriërbotten omvatten een onbeschadigde hersenpan, een zeer zeldzame vondst die het team in staat stelde om CT-scans van het brein van het dier te maken. De hersenen laten zien dat deze soort een actief roofdier met een scherp gezichtsvermogen en een goed evenwichtsgevoel was – eigenschappen die de dinosauriër hielpen om zijn scherpe, gekartelde tanden en lange klauwen in zijn prooi te zetten.
De beenderen vertonen ook zichtbare sporen van spieraanhechtingen, waardoor de onderzoekers uiteindelijk een reconstructie kunnen maken van de wijze waarop het dier zich voortbewoog.
'Dus als we de anatomie van andere dinosauriërs gaan bestuderen, zal dit zeker een uitgangspunt voor dat werk zijn',
zegt Muller.
Gnathovorax cabreirai was drie meter lang, waarmee het de grootste in Brazilië gevonden dinosauriër uit dit tijdperk is.
Een andere vleesetende dinosauriër die in dezelfde tijd en hetzelfde gebied leefde, Buriolestes schultzi, was slechts half zo groot.
Gnathovorax cabreirai behoort tot een zeer vroege familie van vleesetende dinosauriërs genaamd Herrerasauridae, die überhaupt tot de allereerste dinosauriërs op aarde behoorden. Wetenschappers zijn het onderling niet eens over de vraag of deze afstammingslijn leidde tot de ontwikkeling van de beroemde toproofdieren uit het Jura en Krijt, zoals Tyrannosaurus rex, maar de ontdekking van Gnathovorax cabreirai lijkt erop te wijzen dat ze tot verschillende afstammingslijnen behoren.
Maar Gnathovorax cabreirai kan toch een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van wezens die ons na aan het hart liggen: de zoogdieren. Naast de dinosauriërbotten vonden de paleontologen namelijk ook de skeletten van twee rhynchosauriërs, een groep van reptielen uit het Trias die waarschijnlijk op het menu van de vleeseter stonden, en van twee cynodonten, voorlopers van de moderne zoogdieren.
'Gnathovorax was een van de drijvende krachten in de evolutie, omdat hij de cynodonten verdrong naar de niche voor kleine nachtdieren, een afstammingslijn waaruit 233 miljoen jaar later de eerste wezens voortkwamen die intelligent genoeg waren om het skelet van een Gnathovorax uit de rotsen te hakken en te bestuderen', zegt Luiz Eduardo Anelli, een paleontoloog van de Universidade de São Paulo die niet bij het nieuwe onderzoek was betrokken.
De laatste in Brazilië ontdekte dinosauriër uit de groep van de Herrerasauridae, Staurikosaurus pricei, was een kleine en wendbare vleeseter die in 1936 in dezelfde rotsformatie van sedimenten werd gevonden. Terwijl de botten van deze Staurikosaurus nu in het Museum of Comparative Zoology van de Harvard University zijn te bewonderen, zullen die van Gnathovorax cabreirai minder ver van huis worden getoond; het fossiel blijft voorlopig in het paleontologisch onderzoekscentrum van de UFSM in São João do Polêsine.
(Suriname Mirror/National Geographic/Twitter)
Hew A Kee biedt geloofsbrieven aan aan presidente Kersti Kaljulaid
