Geleidelijke ontbossing van Amazone gebieden in Colombia bedreigt inheemse stammen

De Nukak Maku zijn gebruikt als slaven, dienaren en prostituees, of zijn verdreven voor coca


Noch wetten noch acties van de staat hebben de geleidelijke ontbossing van Amazone gebieden in Colombia kunnen tegen gaan, die de huizen van inheemse stammen omvatten die tientallen jaren, zelfs eeuwen, hebben geprobeerd om contact van buitenaf te vermijden. De knagende vernietiging bedreigt aangewezen reservaten zoals het Chiribiquete National Park en de nabijgelegen reservaten Nukak Maku en Yaguará II die Chiribiquete verbinden met het Macarena National Park. 

De stammen die in deze beschermde gebieden leven, hebben goede redenen om bang te zijn voor contacten met de 'blanke man'. Onderzoeker Roberto Franco heeft een reeks historische documenten en interviews met inheemse denkers verzameld om Cariba Malo te schrijven, een geschiedenis van de Yuri - een van de inheemse volkeren in vrijwillige isolatie (PIAV, Pueblos Indígenas en Aislamiento Voluntario), zoals de situatie is gecategoriseerd. Hun isolement, schrijft hij in het boek, 'is een daad van verzet die opkomt uit de diepe overtuiging, dat hun vrijheid en onafhankelijkheid belangrijker zijn dan de omringende wereld van andere mensen of de karibas (blanken).'

De Yuri, Urumi en Passé zijn de namen van de inheemsen die de rivieren waarop ze leefden 'op gingen', om te ontsnappen aan rubberboeren en blanke kolonisten in het algemeen. De afgelopen 35 jaar heeft de staat geweten van hun aanwezigheid, maar de wettelijke en praktische maatregelen zijn onvoldoende gebleken om schadelijke contacten tussen 'koloniale' indringers en autochtonen te voorkomen.

In de jaren tachtig ontwikkelde Colombia haar National Parks System en vormde in 2002 het eerste nationale park met een territorium dat was bedoeld om geïsoleerde stammen te beschermen: het Puré-Nationaal Park grenzend aan Brazilië, tussen de rivieren Caquetá en Putumayo.

Het Chiribiquete Park is in het afgelopen decennium twee keer uitgebreid en uit onderzoek blijkt dat het verschillende PIAV's herbergt (onder andere Carijonas, Huitoto en Urumis). Eerder dit jaar gaf het ministerie van Binnenlandse Zaken decreet 1232 uit en herhaalde zijn vastberadenheid om hun bestaan en levensomstandigheden te beschermen, waaronder vrijwillige isolatie.

De oprukkende grenzen van landbouwgronden en ongecontroleerde ontbossing, evenals een 'delicate' wet en orde situatie in deze delen, oefenen een aanzienlijke druk uit op de westelijke segmenten van de versterking van het Chiribiquete Park.

Specifiek op de bovenloop van de rivieren Camuya en Yarí zijn grote gebieden geleidelijk bezet door families van buitenaf. Deze invallen zijn afkomstig van de vlaktes van Yari en Cuemaní, en rond Cartagena del Chairá. Met behulp van deze rivieren hebben houthakkers, mijnwerkers, landbezetters of drugsdealers de macht om het leefgebied van de inheemse bewoners te vernietigen.

Slechts één van de kwetsbaarheden van de inheemsen tegen hen is hun gebrek aan immuniteit tegen ziekten die nieuwkomers zullen brengen, die herinnert aan de biologische volkerenmoorden door de 16e-eeuwse Spaanse veroveraars.

Het Nukak Maku-reservaat werd in 1993 opgericht en uitgebreid in 1997. Sinds hun eerste contact met buitenstaanders in Miraflores (Guaviare) hebben de Nukak Maku te lijden gehad van talloze gewelddaden en gedwongen verplaatsingen die velen hebben gedwongen om te leven als bedelaars in de straten van San José del Guaviare. De Nukak Maku zijn gebruikt als slaven, dienaren en prostituees, of zijn van hun territorium verdrongen om plaats te maken voor coca-teelt, de deur openzettend voor vernietiging met pesticiden, mijnbouw en wegenbouw, naast andere commerciële of criminele activiteiten.

Dit gebied wordt over het algemeen bekeken door zowel grote landbouwbelangen als kleine tot middelgrote telers, waaronder cocaboeren. Momenteel lijkt het erop, dat niemand de Nukak Maku verdedigt of handelt om te stoppen met aantasting van hun omgeving. Het verzuim van de staat om infrastructuren of diensten in de versterkte zone te upgraden (na 1997) heeft ook regionale belangen aangemoedigd om ontwikkelingsplanning voor het hele parkgebied ter discussie te stellen.

De aanwezigheid van FARC-dissidenten (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) is aanzienlijk, evenals die van grote veehouders uit Macarena. De Pijao hebben de uitbreiding van wegen van Puerto Cachicamo aan de kaak gesteld, hoewel de autoriteiten amper hebben gereageerd op verzoeken om ze te laten verwijderen. Naast het effenen van de weg naar meer kolonisatie, gaan de wegen ook door Chiribiquete.

De staat laat zien dat zij weinig vermogen heeft om te reageren op deze onregelmatige en bloeiende markt voor nieuwe gronden, waarvan sommige, zoals luchtfotografie laat zien, worden gebruikt om coca te planten. Dit voorbehoud dient als een cruciale, ecologische link tussen de Chiribiquete- en Macarena-parken, zelfs als het wordt opengesneden voor de hulpeloze blik van de natie.

(Suriname Mirror/Worldcrunch/El Espectador)