Met een glimlach, een traan of een grimas voor de beeldbuis

Shit, niet wèèr die film – Shit, dit is gisteren al uitgezonden

Oeps, dvd is vastgelopen - Oeps, gast is niet komen opdagen

08-09-2012  COLUMN  Door: Paul Kraaijer

Paramaribo – Heerlijk ergerlijk, de Surinaamse televisiezenders als ABC (Ampies Broadcasting Corporation), Apintie TV, STVS (Surinaamse Televisie Stichting) en ATV (Algemene Televisie Verzorging). De kwaliteit zowel voor wat betreft de techniek als de nieuwsvoorziening laat nog veel te wensen over. Natuurlijk, ze doen allemaal hun best en het is roeien met de riemen met je hebt.

Het oogt allemaal nog wat amateuristisch en menig Nederlandse piraat of lokale omroep zou het beter doen. Je weet eigenlijk zelden van te voren wat er ’s avonds zoal vertoond gaat worden. Een televisiegids is in Suriname nog niet ontdekt. Natuurlijk, een paar zenders hebben hun vaste tijdstippen voor hun vaste rubrieken. Maar, hoe vaak gebeurt het niet dat die programmering plotseling wordt gewijzigd, bijvoorbeeld omdat een voetbalwedstrijd van clubs als Real Madrid of FC Barcelona moet worden vertoond, clubs die door vele Surinamers in de harten zijn gesloten en waar kennelijk alles voor moet wijken. Ook kan het gebeuren dat een internationale voetbalwedstrijd tussen twee landenteams wordt aangekondigd, bijvoorbeeld in het kader van een kwalificatiewedstrijd voor het Europees kampioenschap, en dat vervolgens een wedstrijd tussen twee andere - minder interessante - landen wordt vertoond en ook nog op twee zenders tegelijk.

Personeel slaapt.....

Hoe vaak wordt een ’s avonds uitgezonden aflevering uit een serie niet de volgende dag of de volgende week weer uitgezonden? Als kijker bekruipt je het gevoel dat personeel bij omroepen zit te slapen en niet oplet welke dvd wordt afgespeeld. Als volger van een spannende of leukste tv-serie kijk je uit naar een aflevering en vooral naar het vervolg. Hoe irritant is het dan dat een week later dezelfde aflevering die een week eerder al is uitgezonden weer wordt vertoond.....

Vastloper, hoe amateuristisch

En, kijk je dan eindelijk naar een mooie, spannende film, dan blijkt halverwege de film en altijd op een spannend moment de dvd ergens vast te lopen, duurt het minuten voordat een technicus of wie dan ook in de studio uit zijn slaap ontwaakt en door heeft dat de film is vastgelopen en dan maar besluit de film een paar minuten terug te zetten op de dvd of in het ergste geval – en dat gebeurt toch ook – gewoon de film niet verder vertoont.

Het lijkt er hier op dat alle films, muziekconcerten, cartoons en zelfs tv-series vanaf dvd’s worden vertoond. Immers, met grote regelmaat zie je vooraf of aan het einde van een film, concert, cartoon of tv-serie een soort dvd-scherm op beeld verschijnen dat het bewijs is dat er weer eens een dvd is vertoond. Die omroepen blijken zich niet te realiseren dat je bijna geen enkele dvd voor een groot publiek mag vertonen. Op bijna iedere dvd staat vermeld dat je auteursrechtelijke toestemming nodig hebt als je tv-programma’s of videofilms aan een groep anders dan de familie- of vriendenkring  vertoont. De Surinaamse omroepen lappen gewoon de Wet Auteursrecht 1913 in Suriname aan de laars en doen maar wat. Wet- en regelgeving?

Heb je net naar het NOS-Journaal gekeken, dat een aantal uren eerder is uitgezonden in Nederland, dan word je weer door een omroep ‘verblijd’ met een of meerdere clips van Alisha Keys. Hoe irritant kan een zangeres worden als je haar teveel ziet en hoort. Alsof de omroep geen andere dvd in het kastje op de redactie heeft staan. Neen, in Suriname word je in pauzes tussen twee programma’s door op tv doodgegooid met deze zangeres. Maar ja, alles is overigens beter dan clips van Surinaamse jongeren met zonnebrillen op – want dat schijnt zo te horen – en broeken dragend waarvan de kruisen tussen de knietjes bungelen, die denken te kunnen zingen en dat alleen maar doen om zich te kunnen laten omringen door schaars geklede billen schuddende jonge meisjes die kennelijk ook niets beters te doen hebben.

Commissie Ordening Zendercoördinatie Omroepen

Zendercoördinatie daar hebben ze hier nog nooit van gehoord. Hoe vaak gebeurt het niet dan Spaanse of Engelse voetbalwedstrijden door drie omroepen tegelijkertijd live worden uitgezonden, de een met Engels commentaar en de anderen met Portugees of Spaans commentaar. De een met een goede beeld- en geluidskwaliteit en de andere omroep met minder goed beeld en geluid. Tja, dan is het eigenlijk toch wel prettig dat je kunt kiezen uit drie zenders/omroepen..... Maar, het is en blijft absurd. Misschien is het  tijd voor president Bouterse om de presidentiële commissie Ordening Zendercoördinatie Omroepen in het leven te roepen.

Niets is zo irritant als een presentator/presentatrice die zichzelf te belangrijk en leuk vindt
Een middagje en avondje Surinaamse televisie kijken levert meer opmerkelijk kijkverrassingen op. Waar ik maar niet aan kan wennen is de wijze waarop bij het 10 Minuten Jeugdjournaal presentatrice en eindredactrice Soelami Kemble-Starke de kijkers welkom heet met haar overdreven ‘big smile’: ‘Goedenavond en welkom erbij...... ‘.  ‘En welkom erbij’???  Is alleen ‘Goedenavond’ niet voldoende? Overigens lijkt deze altijd goedlachse presentatrice zichzelf belangrijker te vinden dan de items die in de tien minuten worden uitgezonden. Erger is dat ze zichzelf heel erg leuk schijnt te vinden. Deze dame lijkt mij in staat om zelfs beelden van bijvoorbeeld een vliegramp met een glimlach aan te kondigen.

Voor wat betreft het zichzelf als presentator belangrijker vinden dan de inhoud van een programma is deze Soelami geen uitzondering. Ook het dagelijkse middagactualiteitenprogramma ‘Magazine 4’ van ABC heeft zo’n irritante presentator in de persoon van Gerold Vliet. De wijze waarop hij gasten in de studio aankondigt wordt doorspekt met eigendunk en zelfs lacherig kinderlijk gedrag. Deze man druipt als de stroop uit een schenkfles naar een overheerlijke pannenkoek van ijdelheid. Hij doet te familiair en weet geen afstand te houden tot de gast aan de tafel. Maar, misschien smult de doorsnee kijker juist van deze onvervalste en genante geile stroperigheid. Jammer, want zo word je als omroep nooit echt volwassen.

Waarom zijn gasten in programma’s vaak zo opzichtig overdreven ‘dankbaar’?

Nu ik het toch over gasten heb: veel gasten in allerlei praatprogramma’s op televisie blijken vaak zeer verheugd te zijn dat zij hun verhaal mogen houden voor het kijkerspubliek. Diverse gasten antwoorden nooit direct op de eerst gestelde vraag, maar beginnen met een zin als ‘dank u wel voor de gelegenheid mij geboden om in uw programma........’.

Waarom die nederigheid, die gezapige overdreven dankbaarheid die gedeeld moet worden met kijkers? Het programma is al lang blij een gast in de uitzending te hebben, vooral als het gaat om een live, rechtstreeks, uitgezonden programma. Het gebeurt te vaak dat een gast niet komt opdagen, zonder afmelding. Het kan zijn dat een gast vast zit in het verkeer, maar als je weet dat je op een bepaald tijdstip als gast verwacht wordt in een programma, dan zorg je er toch voor dat je op tijd van huis vertrekt. Programma’s die daar nogal eens mee te maken hebben zijn het ochtendprogramma ‘Mmanten Taki’ van de STVS/SRS en het middagprogramma ‘Magazine 4’ van ABC. De redactie houdt daar geen rekening mee, heeft geen ‘back up’ onderwerp op een band staan en kort de uitzending vervolgens simpelweg in waarna je als kijker weer geconfronteerd kunt worden met Alisha Keys.....

In dat licht gezien is het wat mij betreft verbazingwekkend dat bij Surinaamse omroepen vaak Nederlandse en Belgische stagiaires bij diverse programma’s werkzaam zijn. Wat kunnen zij in vredesnaam hier leren? Waarom worden die stagiaires/studenten niet voor een stage aan het werk gezet bij Nederlandse of Belgische landelijke-, regionale- of lokale omroepen? Volgens mij kunnen de Surinaamse omroepen eerder wat leren van de stagiaires dan andersom. Maar ja, wie ben ik om de stagiaires een leuke avontuurlijke vakantietijd in een ‘ontwikkelingsland’ als Suriname te ontzeggen en wie weet kunnen ze werkelijk iets bij een omroep hier leren, bijvoorbeeld hoe je ‘het’ niet moet doen......

‘Colombo’ – Onbegrijpelijk.....dom

Bij ABC is het gebruik dat nieuwe tv-series of een reeks fims met een en dezelfde acteur in de hoofdrol met zogenoemde ‘leaders’ worden aangekondigd. In de leaders is vaak de donkere bronzen stem van een manspersoon te horen die de serie of filmreeks aankondigt. Dat gaat niet altijd goed. Neen, soms blijkt de persoon achter die donkere bronzen stem niet bepaald de slimste te zijn bij de omroep. Sinds kort worden bijvoorbeeld afleveringen van de politieserie Columbo met de op 23 juni vorig jaar op 83-jarige leeftijd in het Amerikaanse Beverly Hills overleden acteur Peter Falk met een ABC-leader aangekondigd. Maar, die donkere stem spreekt consequent over Colombo..... Onbegrijpelijk....dom. Let wel, dit is slechts één voorbeeld uit vele missers en niet alleen bij ABC. Veel programma’s op tv worden overigens ‘aangeboden door....’ en ‘met de complimenten van.....’ sponsoren, die vooraf – al dan niet door een omroepster – worden vermeld, dat scheelt de sponsor een investering in het laten vervaardigen van een professioneel in elkaar gezette commercial.

Omroepster zijn lijkt tijdverdrijf

Nog onbegrijpelijker is het dat bij dezelfde omroep, ABC, ’s middags om één uur het Nederlandse actualiteitenprogramma Nieuwsuur – dat de avond tevoren in Nederland tussen tien uur en elf uur is uitgezonden - wordt aangekondigd door een jonge omroepster als ‘ons Nieuwsuur’. ‘Ons’ Nieuwsuur? Nieuwsuur is een programma van de Nederlandse omroepen NOS en NTR en niet van het Surinaamse ABC.

Een andere ABC-omroepster, Thirsa Wong Swie San, denkt waarschijnlijk dat ze altijd bij het aankondigen van welk programma dan ook tegen kleuters spreekt. Zo kinderlijk, ergerlijk. Hoe vaak neemt ze niet ‘lekker’ of ‘plezier’ in de mond of stompzinnige rijmwoordjes: ‘veel kijkplezier hier op vier’ (vier is het kanaal waarop ABC te zien is)? Presenteren c.q. omroepen is een vak, maar niet hier, kennelijk. Hier lijkt het tijdverdrijf, een bijbaantje. ’s Morgens al ingesproken en opgenomen.

Het drama van ‘In de Branding’

Tot slot kan ik natuurlijk het dagelijkse actualiteitenprogramma ‘In de Branding’ van Apintie TV niet onvermeld laten. Een opvallend programma, dat ik vaker aan mijn pennevruchten heb toevertrouwd. Opvallend voor wat betreft de presentatie en voor wat betreft de nieuwsitems die worden uitgezonden. Presentator Winston Echteld zit, het is niet anders, in het verkeerde programma. Echteld is geen presentator, hij is zanger. En zingen, dàt moet hij vooral doen in plaats van een het presenteren van nieuwsitems in een actualiteitenprogramma. Winston is te zachtaardig en te lief om nieuws te kunnen verslaan. Hij zou het beter doen in een korjaal op de Surinamerivier en zingen over ‘love’ en ‘true’ en ‘kisses’.

Zijn collegaatje Gail Eijk daarentegen lijkt een ware nieuwsjager te zijn. Is er ergens een brand, een steek- of schietpartij, een overval, een ernstig verkeersongeluk, een grote hoeveelheid gedumpt afval ergens in een buurt, een burenruzie of wateroverlast, Gail is erbij, snel, als een piranha die een prooi verslindt. Dat is een groot pluspunt van haar, haar gedrevenheid. Deze leuk uitziende dame – jammer genoeg weet ze dat ook – houdt wel van haar werk. Zij is een prettige verschijning, zelfs bij een dodelijk verkeersongeluk of staand tot haar enkels op een ondergelopen perceel. Maar, het brengen van hard nieuws is geen amusement.

Minpuntjes zijn er natuurlijk ook. Storend is de wijze waarop zij getuigen van een ernstig ongeluk of bijvoorbeeld een steekpartij een paar minuten na het voorval voor de camera weet te halen om vragen te beantwoorden. Niet geschroomd wordt om zelfs nabestaanden van dodelijk verongelukten of van door een misdrijf om het leven gekomen persoon vlak na het incident te interviewen voor de camera. Dat vind ik journalistiek ethisch verwerpelijk. Immers, veelal zijn die mensen in een staat van shock en kunnen zich amper nog beseffen wat er is gebeurd. Die mensen zijn vaak niet bij machte om verstandig en zinnig te reageren of om überhaupt commentaar te leveren. Maar, dat deert Gail niet. Ongegeneerd stormt ze met haar microfoon en een cameraman af op een gewillig ‘praat-slachtoffer’, dat hortend en stotend en met angst en verdriet en teneergeslagenheid in de ogen glazig in de camera kijkt en het vragenspervuur van Gail tracht op te vangen.

Wat ik ook niet correct vind is de wijze waarop Gail vaak in items voor de camera bijvoorbeeld weggebruikers in het land erop wijst dat zij zich netjes in het verkeer moeten gedragen. Ook bij andere issues vindt moedertje Gail het regelmatig nodig om even als opvoedster de kijkers toe te spreken. Een journaliste  c.q. presentatrice van een actualiteitenprogramma moet alleen het nieuws verslaan en moet niet op de stoel van bijvoorbeeld een verkeersdeskundige of een psycholoog of psychiater gaan zitten.  Je taak is het nieuws verslaan en niet om opvoedend commentaar te leveren. Daar zijn andere programma’s voor.

Overigens is het programma ‘In de Branding’ ook actief op de zogenoemde ‘social media’ op het internet en is  het op de website van Apintie altijd actueel. Nog voor de uitzending dagelijks ’s middags rond vijf uur begint, zijn de uit te zenden onderwerpen al op de website te bekijken. Hierin onderscheidt Apintie zich in positieve zin van collega-omroepen. De omroep is interactief. Diverse omroepen onderschatten nog de kracht van het internet en lijken – door onkunde of door personeelstekort - te vergeten om hun nieuwsberichten ook daar uitgebreid, snel en op een aantrekkelijker wijze onder de aandacht te brengen.  Burgers willen snel kunnen beschikken over actueel nieuws. Hier, het internet, valt nog veel voor de diverse omroepen te winnen.

Non-nieuws......wordt in het dorp Suriname ook tot nieuws gebombardeerd

Diverse actualiteitenprogramma’s zenden issues uit die in Nederland nauwelijks een lokale omroep zouden halen. Deze dagen bijvoorbeeld zendt Apintie diverse diplomauitreikingen op scholen uit. Programma’s die langer dan een uur duren.  Uitgezonden worden allerlei toneelstukjes die opgevoerd worden, rijen lange geslaagden wachtend op hun diploma en het handjes schudden met directieleden van de school, kusjes geven, een zaal vol ouders, afgestudeerden en leerkrachten en vooral als afgestudeerden lachen en er op je paasbest uitzien met allemaal een afzichtelijk nep ‘mortarboard’ ofwel baret op het hoofd. Het moet toch wat lijken......

Zelfs ‘geslaagden’ op een peuterschool in Paramaribo krijgen tijdens een feestelijke bijeenkomst een diploma en zelfs die kindertjes moeten een baret dragen en een soort groen gewaad. Diploma’s in het basis- en middelbaar onderwijs worden hier met een overdreven, overtrokken soort universitaire egard uitgereikt. Iedereen lijkt meer in zo’n schooldiploma te willen zien dan het in werkelijkheid is. Apintie zond het 5 september 2012 uit, helemaal. Maar, wie zit daar nu op te wachten?

Ondertussen begin ik eraan gewend te raken: diplomauitreikingen zijn ‘nieuws’ dat ook uitgezonden moet worden.

Suriname is eigenlijk een groot dorp. Klein nieuws van om de hoek dat hier wordt uitgezonden, lijkt meteen groot en belangrijk nieuws. Camera’s zijn zelfs aanwezig bij bijna iedere nutteloze workshop, lezing of seminar met de meest interessant klinkende namen en dan ook nog veelal in het Engels – want het moet toch wat lijken - in een van de bekende hotels die Paramaribo rijk is. Omroepen willen hun kijkers martelen met dergelijk non-nieuws. Gelukkig hebben hier ook de tv’s een aan- en uitknop en bestaat de mogelijkheid om van zender te wisselen.  Maar ja, dan loop je weer een risico om ‘in Alisha Keys’ te belanden of in een lottospelletje......