'Tapajai-project een zegen voor ons land en vooral voor de binnenlandbewoners'

Omleiden water Jaikreek enTapanahoni- rivier naar het stuwmeer levert extra energie op


Op dit moment van weinig nieuws lijkt het mij goed om u wat te vertellen over het Tapajaiproject. Er wordt vaak over gesproken en de meningen zijn zeer verdeeld. Het lijkt mij daarom goed om de technocraten onder u wat achtergrondinformatie te geven, zodat u ook kunt deelnemen aan de discussies die regelmatig opduiken. 

Zelf ben ik lang geleden bij dit project betrokken geweest. Het vliegveld is onder mijn supervisie aangelegd en de jeeptrail van Pokigron naar Jaikreek is onder mijn leiding afgerond. Naar mijn mening is dit project een zegen voor ons land en vooral voor de binnenlandbewoners. Maar, probeert u zelf te beslissen.

De Jaikreek is een kreek die uitkomt in de Tapanahonirivier. Deze kreek is op een bepaalde plek dichtbij het stuwmeer. Wij kunnen daar een dam bouwen, zodanig dat het Jaikreekwater in het Brokopondostuwmeer stroomt. Het stuwmeer krijgt daardoor ruwweg 10% meer water waardoor er ook 10% extra elektrische energie opgewekt kan worden. Dit is het Jaikreekproject. Het project ligt volledig in onbewoond gebied.

TAPAJAI: LANGA BLO - I - Lothar Boksteen, Suriname by Suriname Mirror on Scribd

Een soortgelijke mogelijkheid doet zich ook voor bij de Boven Tapanahoni waar deze rivier dicht bij de oorsprong van de Jaikreek komt. Als wij daar, benedenstrooms van het dorp Palumeu een dam bouwen zal het water van de Boven Tapanahoni in de Jaikreek terechtkomen. Hierdoor komt er een flinke hoeveelheid water via de Jaikreek in het stuwmeer. Dit is het eerste deel van het Tapajaiproject (Tapajai1). De bestaande centrale van Afobaka met een vastvermogen van 93 MW kan met dit deel van het project een extra vastvermogen van 64 MW leveren. Dit is dus erg interessant, omdat er alleen maar twee relatief kleine dammen worden gebouwd zonder dure krachtcentrale. Dit alles ligt in een praktisch onbewoond gebied. Alleen het dorp Palumeu (ca. 250-300 inwoners) zal moeten verhuizen.

TAPAJAI: LANGA BLO - II - Lothar Boksteen, Suriname by Suriname Mirror on Scribd

Dit project heeft nog een tweede deel. De Jaikreek loopt door heuvelachtig terrein waar, door 3 kleine dammen te bouwen, men 3 volledige waterkrachtwerken kan krijgen. Dus dam, opgezwollen kreek (dus geen stuwmeer) plus krachtcentrale). Bij de dam in de Tapanahoni kan ook een krachtcentrale worden gebouwd. Van alle te bouwen dammen heeft alleen die van Jaikreek geen krachtcentrale. In dit deel van het project wordt een tweede centrale bij de Afobakadam gebouwd met een geïnstalleerd vermogen van 120 MW. Hierdoor kan het water uit de boven-Tapanahoni optimaal worden benut. De 4 waterkrachtwerken kunnen 118 MW vast vermogen leveren, terwijl in Fase 1 al 64 MW vastvermogen wordt opgewekt. Fase 1 + 2 dus 182 MW vastvermogen. Er zullen hier geen stuwmeren ontstaan; men kan eerder spreken van opgezwollen kreken. Alleen achter de dam van de Tapanahoni zal er sprake zijn van een kleine stuwmeer maar dan een heel kleine in vergelijking met Brokopondo).

Voor het Brokopondo stuwmeer met een vastvermogen van 93 MW is 1560 vierkante kilometer onder water gezet. Voor het totale Tapajai project, met een vastvermogen van 182 MW, zal 270 vierkante kilometer onder water gezet moeten worden.

Opmerkingen: Het project heeft betrekking op een praktisch onbewoond gebied ten zuiden van het Brokopondostuwmeer. Alleen het dorp Palumeu zal moeten verhuizen. Als de mensen van Palumeu kiezen om niet te ver van de dam te gaan wonen, kunnen ze veel werk vinden in de toerismesector in een prachtige natuuromgeving. Volgens het plan eindigt de zuidelijke ontsluitingsweg bij de dam in de Tapanahoni. Vele dorpen zullen dan een wegverbinding hebben met Paramaribo.

Tapajai 1 is een project dat vanwege de grote voordelen, relatief lage kosten en hoog rendement zo snel als mogelijk opgepakt mag worden.
Tapajai 2 moet beschouwd worden als een spaarpotje.

Afhankelijk van de ontwikkelingsvisies kan men besluiten wat men met de opgewekte energie, ook ter plaatse bij de dorpen, kan doen. Vanzelfsprekend kan de energie ook via een lange hoogspanningslijn naar Afobaka getransporteerd worden. Maar, als de constructie van Tapajai 1 succesvol verloopt, zullen die boslandcreolen die bezig zijn een inhaalslag naar welvaart te maken, zeker enthousiast willen starten met de waterkrachtcentrales t.b.v. eigen technische ontwikkeling en ontwikkeling van het binnenland (hout, goud, toerisme enz.). Ook Maripasula kan meegenomen worden. Suriname verkoopt dan energie aan Frankrijk. Zo verdienen we ook nog eens valuta.

Door het Tapajaiproject wordt ook een enorme bron van werkgelegenheid en kennis voor onze jongeren op het gebied van waterkrachtwerken verkregen. Het is niet zo dat de Tapanahoni droog zal lopen. Er zal voor de bewoners in de Tapanahoni geen watergebrek zijn.

Bij het ontwerp is men er van uitgegaan dat er altijd minimaal dezelfde hoeveelheid water door de Tapanahoni zal stromen als in de maand november. Alleen het extra water zal omgeleid worden.

Rudi Jadnanansing

Noot: 
Lees ook dit artikel 'TapaJai Project een unieke hydro-energie operatie in het Surinaamse achterland'.
Dit artikel werd door Paul Kraaijer al in maart/april 2012 geschreven voor het tweemaal per jaar verschijnende United Magazine. Het blad is echter met een aanzienlijke vertraging pas in de laatste week van november 2012 verschenen, nummer sept. 2012/feb. 2013.