'Nu gaan mensen bewust van huis om de jaguar te doden en te verhandelen'

Starnieuws: Jaguar op het Menu (deel 7) 

Jaguar gedood te Nickerie, februari 2011

- 'Surinaamse jagers spelen in op de grote vraag naar jaguars en jaguardelen'
- 'De vraag is gecreëerd door vooral nieuwe stroom Chinese migranten'


De criminaliteit in bedreigde in het wild levende diersoorten, wordt als de vierde meest lucratieve illegale business in de wereld gezien. De illegale stroperij en handel in de jaguar neemt toe. Starnieuws laat in een serie van negen artikelen ‘Jaguar op het Menu‘ verschillende instanties aan het woord die vertellen over de huidige gang van zaken in Suriname en de toekomst. 

Vandaag, zondag 1 april 2018, Roy Ho Tsoi, chef Beheer afdeling Natuurbeheer, en  bioloog Paul Ouboter, directeur van de Nationale Zoölogische Collectie en het Centrum voor Milieu Onderzoek van de Anton de Kom Universiteit van Suriname.


Uit vrees, onwetendheid en vergelding schieten mensen de jaguar dood. Zo was dat in het verleden. Jachtopzieners spreken van incidentele gevallen van doodgeschoten jaguars. Men liet toen het kadaver achter. Soms namen ze de kop mee als trofee. 'Maar, nu gaan mensen bewust van huis om de jaguar te doden en te verhandelen', zegt Roy Ho Tsoi, chef Beheer afdeling Natuurbeheer aan Starnieuws.

De Surinaamse jagers spelen in op de grote vraag naar jaguars en jaguardelen. Zonder te stigmatiseren geeft Ho Tsoi aan dat de vraag is gecreëerd door vooral de nieuwe stroom Chinese migranten. Er wordt grof geld betaald. De verhalen uit het veld klinken als anansi tori’s. De sluwe geldbeluste anansi die op ba’ tigri loert, bejaagt en verkoopt. De gerespecteerde en gevreesde Bubu – zoals de binnenlandbewoners de grote roofkat noemen - is niet meer veilig.

'Mensen specialiseren zich in de jacht.' Zelfs de afschietmethode is zodanig aangepast, dat het dier zo min mogelijk schade oploopt en aantrekkelijk blijft voor de verkoop.

Centraal Suriname Natuure Reservaat, camera-trap (Bron: Treehugger,.com)

Zes jaar lang onderzochten bioloog Paul Ouboter en zijn studenten onder andere de impact van het toerisme op zoogdieren op de Brownsberg. Ouboter is ook directeur van de Nationale Zoölogische Collectie en het Centrum voor Milieu Onderzoek van de Anton de Kom Universiteit van Suriname. Bij hun onderzoek wordt camera-trapping gebruikt; een camera met infraroodsensoren die automatisch een foto maakt wanneer een warm voorwerp passeert. 'Aan het aantal triggers zien wij dat de jaguar is verdwenen uit het gebied', zegt Ouboter.

Soms liep er maandenlang niets voorbij de dertig camera’s die verspreid zijn opgesteld. 'Dan weet je bijna zeker dat die uit de populatie is geschoten.' 

Vertrek om ontbossing en illegale goudwinning? Ouboter denkt het niet. 'We zien ook andere dieren op de foto dus er is genoeg prooi voor de jaguar.' Het aantal triggers lag in de eerste onderzoekperiode 2012-2014/15 meestal tussen de 10 en 25 per maand en betrof verschillende exemplaren. 'Op een gegeven moment liep dat terug naar nul en soms één exemplaar per maand.' Er zijn wel meer poema’s te zien. Afgelopen januari was slechts één jaguar met een jong te zien. Er moet dus ergens in het gebied een mannetje zijn. Dezelfde neerwaartse trend is ook te zien in het Boven-Coesewijne gebied. De camera’s zijn van de Brownsberg gehaald en in dit gebied geplaatst voor diepgaander onderzoek.

Wanneer je het top roofdier uitmoordt, leidt dat automatisch tot een verschuiving in de diergemeenschap, geeft Ouboter aan. 'Uiteindelijk kan dat tot verandering leiden van het hele bos.'

De poema vindt nu voldoende prooi, maar kan niet de jaguar, een tapir of pingo aan. Hij verwacht dat bepaalde diersoorten nu zullen toenemen, zoals herten, zwijnen en grote knaagdieren. 'Die hebben weer invloed op de vegetatie want zij doen aan de zaadverspreiding. Dus het hele bos kan veranderen als wij de jaguar niet beschermen.'

Ouboter is zeer bezorgd en zegt dat de jaguars bejaagd worden in gebieden die goed bereikbaar zijn. Er zijn nog wat houtconcessies aan Chinezen uitgegeven, 'ik ben er zeker van dat daar vrij weinig overblijft'. Zijn ervaring leert dat inheemsen van nature geen jaguars schieten. 'Maar, ik ben bang dat de sommen geld die geboden worden hen best zou kunnen verleiden.'

De jachtopzieners vallen onder de afdeling Natuurbeheer bij de dienst ’s Lands Bosbeheer van het ministerie van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer. Zij controleren en houden toezicht op de naleving van de wetten. De jachtdruk op de jaguar wordt steeds groter, bevestigt Ho Tsoi. De jachtopzieners zijn door een tekort aan mankracht en middelen niet opgewassen tegen de illegale jacht op en handel in bedreigde in het wild levende diersoorten. En het verhandelen - soms via wederverkopers – neemt steeds listigere vormen aan. 'Men zegt dat de wildlife crime en handel hetzelfde niveau heeft als de drugshandel', geeft Ouboter aan.

En toch, hij denkt niet dat de jaguar helemaal uit te roeien is in Suriname. Er zijn gelukkig nog gebieden die minder toegankelijk zijn voor de jagers. Maar, als de weg naar Brazilië echt komt, zal de jaguar uit een nog groter gebied verdwijnen. 'Het ergste is dan dat hele ecosysteem verandert. Jaguars zijn nog te redden als er nu actie volgt en meer controle komt. Het is een kwestie van prioriteit stellen.' 

Het is heel zeldzaam dat een jaguar de mens aanvalt, zegt de wetenschapper. Het geval van het tienjarig jongetje te Goejaba betrof een poema. Een familielid schoot die daags later in het bos, nadat hij het dier herkende aan de kapwond die de moeder met een houwer had veroorzaakt. Ouboter weet niet of het om een vrouwtje met een jong ging, want daar moet je wel oppassen. De katachtigen gaan hun jong verdedigen. Op de Brownsberg ziet hij soms volwassenen en kinderen langslopen met grote afstanden tussen ze in. 'Ik zeg hou de kinderen in de buurt, het is en blijft een roofdier.'

Ook Ouboter wil helpen met meer onderzoek. In 2010 werkte zijn afdeling al met de internationale dierenbeschermingsorganisatie Panthera, gespecialiseerd in katachtigen. Hij ziet een toekomstige samenwerking weer tegemoet.

Ter informatie:
Sinds 2011 al vraagt de website https://jaguar-in-suriname.blogspot.com/ aandacht voor de jaguar in Suriname - en elders op het continent -, maar pas sedert 2018 krijgt de jaguar aandacht bij instanties en media in Suriname...