Diverse organisaties en Kabinet van de President werken in 'The Mercury Free Partnership' aan einde kwikgebruik

Minamata Conventie nog niet door Suriname getekend

Kwikgebruik in goudvelden al vele jaren gedoogd door overheid

26-03-2015 Door: Paul Kraaijer (De Surinaamse Krant)


Al ruim een jaar geleden blijken de Commissie Ordening Goudsector en Conservation International Suriname te zijn gestart met 'The Mercury Free Partnership' met als doel gefaseerd kwik uit het milieu te halen. In dit partnerschap is ook het Kabinet van de President vertegenwoordigd. Overige leden zijn het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (BOG), het NIMOS (Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname), het WWF-Guianas en de Anton de Kom Universiteit van Suriname.

Na de oprichtingsvoorbereidingen en formalisering heeft het partnerschap zich woensdag 18 maart geïntroduceerd bij enkele ministers en hun vertegenwoordigers, welke ministeries uit hoofde van de taakstelling met kwik te maken hebben, zo laat het secretariaat van het partnerschap deze week in een persbericht weten.

Inhaalslag
Het begint erop te lijken dat Suriname sinds enige tijd wordt onderworpen aan een inhaalslag als het gaat om het stimuleren van een bewustwordingsproces in de samenleving inzake het gebruik van kwik en de daaraan verbonden risico's voor het milieu en de volksgezondheid. Naast 'The Mercury Free Partnership' is ook al enkele maanden de online-campagne NoKwik actief. Achter deze bewustwordingscampagne schuilt The Back Lot, vooral bekend door haar bioscoop in Paramaribo en de productie van het 10 Minuten Jeugdjournaal. NoKwik streeft naar zo veel mogelijk 'supporters' voor haar 'movement', zo is op haar website te lezen.

Anoniem

Het partnerschap lijkt het afgelopen jaar een anoniem bestaan te hebben geleid. Volgens Eunike Misiekaba, Technisch Coördinator, Conservation International Suriname, namens het partnerschap, gaat het om een 'commitment van de diverse partners om een georganiseerde en integrale aanpak te verwezenlijken om de noodzakelijke sociale verandering te bewerkstelligen voor het uitfaseren van kwikgebruik in Suriname', met andere woorden gestreefd wordt naar het geleidelijk verbannen van kwik uit Suriname, vooral en met name in de kleinschalige goudwinningssector.

Op de vraag wat het partnerschap sinds haar start zoal heeft gedaan, zegt Misiekaba: 'Sinds haar oprichting is hard gewerkt aan vooral het formuleren van een gemeenschappelijke strategie en werkwijze. Het MFP kiest voor de collectieve effectenaanpak (collective impact approach), hetgeen een lange termijn inzet is door een groep van belangrijke actoren en belanghebbenden uit verschillende sectoren om een specifiek maatschappelijk probleem op te lossen door middel van een gemeenschappelijke agenda. De MFP is de mogelijkheid om efficiënter en effectiever sociale verandering te mobiliseren, in samenwerking met een breder scala aan belanghebbenden. Deze aanpak vereist een systematische aanpak van ontwikkelingsvraagstukken die zich richt op de relaties tussen organisaties en de vooruitgang in de richting van gemeenschappelijke doelstellingen. Dit kost best wel meer tijd, omdat het om grote samenwerkingen gaat, maar heeft een duurzamer karakter.'

Wat het partnerschap concreet heeft gedaan en in de nabije toekomst gaat doen blijft vooralsnog onduidelijk.

Het gebruik van kwik is in Suriname overigens 'helaas' niet bij wet verboden, zegt Misiekaba. Voor gebruik en import ervan is een vergunning nodig. Maar, iedereen weet dat op de goudvelden kwik te vinden is, dat veelal het land wordt binnengesmokkeld uit buurlanden als Guyana. Nu en dan wordt bij toeval, tijdens reguliere verkeerscontroles onder andere bij Burnside in het district Coronie, een hoeveelheid kwik in voertuigen aangetroffen dat vervolgens in beslag wordt genomen. Ook op vluchten naar bestemmingen in het binnenland vanaf het vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo wordt wel eens wat kwik aangetroffen.

Misiekaba: 'In Suriname en in de wereld is kwik niet meer weg te denken als middel van bestaan. Behalve in de ambachtelijke goudwinning, komt kwik in heel veel andere producten en sectoren voor, zoals cosmetica, elektronische apparatuur, in de gezondheidszorg, chemicaliën, bouwproducten, andere mijnbouwproductie industrieën, et cetera. Weliswaar zorgt de ambachtelijke goudwinning voor een significante uitstoot, maar realiteit is dat met dit middel bijna 40.000 mensen in het binnenland voor een inkomen zorgen voor hun huishouden. De overheid, en met name de Commissie Ordening Goudsector, is enkele jaren bezig geweest om die sector te ordenen en te formaliseren, hetgeen uiteindelijk moet leiden tot een efficiëntere werkwijze van deze groep. Daarbij stimuleert zij ook kwikvrije methoden van goudwinning. Maar, op zichzelf is de commissie niet in staat om deze sector en vooral dit probleem op te lossen. Want, de realiteit wijst ook uit, dat waar reinforcement komt, ook de zwarte markt toeneemt en inefficiëntie vergroot wordt. De hulp van andere sectoren is van eminent belang.'

Het lijken allemaal goede intenties van het partnerschap, maar erg veel is tot heden nog niet bereikt. Immers, nog steeds gebruiken de meeste goudzoekers kwik en geen milieuvriendelijke winningsmethoden en lijken zij ook niet werkelijk gestimuleerd en gemotiveerd te worden om over te stappen van kwik op milieuvriendelijke goudwinningsmethoden. Er wordt ook niet door instanties opgetreden op de goudvelden tegen het gebruik van kwik. Kwik wordt niet in beslag genomen en gebruikers ervan worden niet beboet. Het gebruik van kwik in het binnenland wordt al jaar en dag gedoogd.

Minamata Conventie van de VN

Daarenboven heeft Suriname als enige land op het continent de zogenoemde Minamata Conventie (een internationaal verdrag ter bescherming van de volksgezondheid en het milieu tegen kwik) nog niet getekend. Alleen Guyana en Uruguay hebben het nu geratificeerd. In totaal hebben 128 landen getekend en 10 landen geratificeerd. Volgens Misiekaba wil Suriname, alvorens tot ondertekening over te gaan, eerst goed in kaart brengen wat de ratificatie van zo'n document bekent voor de huidige Surinaamse huishoudens. 'Met het ondertekenen van de conventie spreekt een staat de intentie uit om te voldoen aan de conventie. In dit specifiek geval geeft een staat ook aan om binnen een bepaalde periode (hoogstwaarschijnlijk 3 jaar) de conventie van kracht te maken in hun politieke huishouden. Het verdrag is dan nog niet officieel bindend voor de staat. Bij ratificatie wordt de conventie wel bindend verklaard.'

'Er is door het NIMOS een adviesdocument uitgebracht die de status beschrijft waarin Suriname zich bevindt met betrekking tot datgene wat deze Conventie verwacht van landen die geratificeerd hebben. Een analyse laat zien, dat Suriname reeds delen van deze Conventie uitvoert, ondanks het feit dat er nog niet geratificeerd is, maar dat andere zaken geordend, ingericht of versterkt dienen te worden.' 

Fonds

En paar jaar geleden, november 2011, had de Commissie Ordening Goudsector nog een plan voor het in het leven roepen van een speciaal fonds waar kleinschalige goudzoekers terecht zouden kunnen voor de financiering van de aankoop van milieuvriendelijke goudwinningsapparatur. Dat fonds lijkt nog steeds niet van de grond te zijn gekomen, terwijl destijds werd gesteld dat in 2012 goudzoekers kwikvrije miningsprocessen zouden kunnen toepassen. Bekend is dat er goudzoekers zijn die graag zouden willen overstappen op milieuvriendelijke goudwinning, maar niet de financiële middelen daarvoor hebben. Een dergelijk fonds zou een goede stimulans zijn om toe te werken naar een kwikvrije goudwinning in het land. Inmiddels is het eind maart 2015 (!) en van een fonds lijkt nog geen sprake.

Op de vraag waarom dit fonds er (nog) niet is, blijft Misiekaba het antwoord vooralsnog schuldig.

Er is nog een lange weg te gaan alvorens geen kwik meer wordt gebruikt door de kleinschalige goudzoeker ofwel porknokker ofwel Braziliaanse garimpeiro in het Surinaamse achterland, vooral zolang zij niet (financieel) gestimuleerd of gemotiveerd worden om over te stoppen op milieuvriendelijke winningsmethoden van goud.

Lees ook deze artikelen ter informatie:

Sinds 2006 steekt kwikproblematiek steeds de kop op, 8 februari 2013

Paul Ouboter: 'Duurzame goudwining mogelijk', 8 augustus 2013