Vermeend opiniepeilingdeskundige Menke volhardend in kritiek op opiniepeiling Maurice de Hond/LC Media

Spook van 'wetenschappelijk kolonialisme' doemt op in visie Menke

'We moeten niet slaafs kennis imiteren die niet is getoetst op de bruikbaarheid in ons land'

28-04-2015  Door: Paul Kraaijer/De Surinaamse Krant


Hoogleraar, socioloog en nu ook vermeend opiniepeilingdeskundige Jack Menke lijkt zich te willen doen gelden en gaat onverminderd door met zijn kritieken op de deze maand gehouden opiniepeiling van de bekende en betrouwbaar geachte Nederlandse opiniepeiler Maurice de Hond in samenwerking met het bureau LC Media in Paramaribo. Menke gaat vandaag, dinsdag 28 april 2015, zelfs zo ver, op Starnieuws, dat hij zogenoemd 'wetenschappelijk kolonialisme' erbij sleept die hij ziet als basis van de door De Hond en LC Media uitgevoerde peiling.

'Dekolonisatie van kennis moet de hoogste prioriteit krijgen binnen het wetenschaps- en technologiebeleid in Suriname. We moeten in Suriname en de Zuid-Amerikaanse regio ervoor waken dat het wetenschappelijk kolonialisme zich nestelt in sectoren waar we goed op weg zijn bevrijdende kennis te produceren om onze eigen werkelijkheid te analyseren en oplossingen aan te dragen', aldus Menke op Starnieuws in weer een reactie op de gewraakte opiniepeiling van de Nederlander in samenwerking met een lokaal, Surinaams, bureau.

Menke geeft een recent voorbeeld van de pretentie om het Nederlandse bureau van Maurice de Hond als 'partner' een onderzoek te laten doen in de hoop 'dat Suriname zou afkomen van de eeuwige discussie over de objectiviteit van Surinaamse opiniepeilingen'. Met het aantrekken van De Hond werd verwacht dat niemand in Suriname zou twijfelen aan de objectiviteit en juistheid van zijn onderzoek.

'In tegenstelling tot wat werd gehoopt is er terecht een discussie losgebrand over de werkwijze en resultaten van de peiling. Wat we hieruit kunnen leren, is dat westerse kennis en methoden niet algemeen geldig zijn en gebonden zijn aan omstandigheid en plaats', stelt Menke.

'Dit betekent, dat geïmporteerde benaderingen, methoden en onderzoeksresultaten altijd eerst moeten worden getoetst op de bruikbaarheid in ons land. Dus degenen die zich beijveren dat de langzaam opgebouwde kennis over onze opiniepeilingen door het westen moet worden erkend, in dit geval Nederland, zijn bedrogen uitgekomen. Er zijn in Suriname lokale instituten (SWI, IDOS, NIKOS) die creatieve en originele kennis hebben ontwikkeld over opiniepeilingen, welke door discussie en toetsing op hun bruikbaarheid zijn afgestemd op de Surinaamse werkelijkheid', beweert de hoogleraar.

Maar, deze heer Menke gaat er kennelijk aan voorbij dat de door De Hond en LC Media gehanteerde werkwijze niet uniek is en daarom ook zeker toepasbaar is in Suriname. Of je mensen nu thuis in Suriname, in Nederland, in Colombia, in Indonesië of waar dan ter wereld ook aan de hand van een vragenlijst vragen stelt, die op basis van anonimiteit mogen worden beantwoord, het is een geaccepteerde wijze van het houden van een peiling. Maar, niet geaccepteerd door een Surinaamse hoogleraar.

Dat Menke nu 'wetenschappelijk kolonialisme' - welk begrip hij verder niet inhoudelijk omschrijft - erbij haalt, lijkt er meer op te duiden, dat kennelijk een door een Nederlander in Suriname, in samenwerking met een Surinaams bureau, uitgevoerde peiling niet door Menke en een handjevol anderen (waaronder de bekende criticus/publicist/schrijver Julian With) kan worden geaccepteerd als zijnde een net zo betrouwbare opiniepeiling, zo niet betrouwbaarder, als die van lokale bureaus als NIKOS en IDOS. Maurice de Hond staat verre van zogenoemd 'wetenschappelijk kolonialisme'. Hij is een smetteloos gerenommeerd opiniepeiler met 40 jaren ervaring in Nederland die feitelijk door Menke wordt weggezet als een soort koloniaal die 'Suriname' even komt vertellen hoe je een betrouwbare opiniepeiling uitvoert.

Zijn alle bemoeienissen van Nederlandse bedrijven en bureaus met de Surinaamse maatschappij, de economie, het onderwijs, te omschrijven als vormen van hernieuwd kolonialisme? Het aantal Nederlanders ('bakra's), Nederlandse bedrijven en organisaties en instellingen dat actief is in Suriname is welhaast ontelbaar. Menig grote onderneming wordt door een Nederlander geleid. Daar is geen hoogleraar of wetenschapper over te horen. Die bemoeienissen worden zonder slag of stoot geaccepteerd.

Dekolonisatie van kennis is een must voor opinieonderzoek, maar is ook noodzakelijk voor andere kennisgebieden in de technologie, economie, gezondheid en de sociale sfeer waar een koloniale mindset domineert, aldus Menke.

'Wetenschappelijk kolonialisme verwijst naar de manier waarop westerse instituten in Europa/VS kennis produceren, verwerken en analyseren binnen een scheve internationale arbeidsverdeling. Hierbij komen sommige instituten en academici in onze samenleving in een positie om toonaangevende benaderingen en methoden uit het ‘westen’ die in een andere context zijn voortgebracht, zonder toetsing over te nemen', beweert Menke. Dit heeft volgens hem veel gelijkenis met de productie en verspreiding van kennis tussen de vroegere koloniale mogendheid en de kolonie.

De volgende aspecten zijn, althans in de beleving van de hoogleraar, typerend voor het wetenschappelijk kolonialisme:
i) Westerse instituten ontwikkelen voor kernproblemen benaderingen en analysemodellen, terwijl de randproblemen - de kluifjes - worden overgelaten aan instituten in Suriname.
ii) Het imiteren en kopiëren van benaderingen in onderwijs en wetenschap uit het Westen.

'Het wetenschappelijk kolonialisme vindt een voedingsbodem in zwakke lokale kennisinstituten in ons land. Deze fungeren als waterdrager van ruwe gegevens voor westerse instituten, en richten zich veelal op randproblemen waarmee niet wordt bijgedragen aan bevrijdende kennis. We moeten daarom de wetenschappelijke afhankelijkheid in diverse sectoren in ons land doorbreken en onze kennisinstituten versterken. Door kennis te dekoloniseren kan worden voorkomen dat we voor erkenning steeds naar instituten in het westen verwijzen en slaafs kennis imiteren die niet is getoetst op de bruikbaarheid in ons land', aldus Menke.

Hij schoffert hiermee kennelijk ook nog eens LC Media door dit bureau, weliswaar indirect en zonder bij naam te noemen, te kwalificeren als een 'zwak lokaal kennisinstituut'.

Het is overigens volstrekt onduidelijk waar nu precies bij Menke de schoen wringt. Maar, het lijkt er verdacht veel op, gelet op al zijn anti-koloniale opmerkingen, dat hij een diepgewortelde aversie heeft tegen welke 'wetenschappelijke' inbreng in Suriname dan ook, hoe betrouwbaar en professioneel en ondersteunend die inbreng ook moge zijn, zoals het geval is geweest met de opiniepeiling van Maurice de Hond en LC Media. Het wordt tijd dat hoogleraren als Menke met hun benen in de 21e eeuw gaan staan en de realiteit van vandaag de dag onder ogen gaan zien....

Ter info een door Maurice de Hond op 29 april geschreven terugblik op zijn tijd in Suriname en de door hem en LC Media uitgevoerde opiniepeiling, gevolgd door een lek en kritieken van vermeend deskundigen: