In Surinaamse recreatieoorden aan rivieren en stuwmeer blijkt niemand veilig voor de piranha

Twee jonge kinderen in recreatieoord Overbridge door roofvis gebeten

Veiligheidsmaatregelen vakantieoorden blijken niet effectief: piranha bijt zich overal doorheen

Beschermende netten niet altijd beschermend....

20-05-2014 Door: Paul Kraaijer

Paramaribo – Twee kinderen van zes en acht jaar, zus en broer, zijn op 5 mei in het recreatieoord Overbridge in Suriname aangevallen en gebeten door piranha's. Zij waren aan het spelen in het door netten van de Surinamerivier afgesloten deel van het voor bezoekers toegankelijke water. De uit Nederland afkomstige kinderen bezochten met hun ouders het recreatieoord voor een gezellig dagje uit tijdens hun vakantie in Suriname. Het gezellige verdween echter snel als sneeuw achter de zon, toen de kinderen plotseling gillend het water uit renden. Uit een voet van het meisje was letterlijk een hap verdwenen door een beet van een piranha.

Netten Overbridge zo lek als een mandje?

De vader deed zijn verhaal over het gruwelijke incident pas op 18 mei tegenover de redactie van de nieuwswebsite Starnieuws. 'Het personeel van Overbridge was niet in staat eerste hulp te verlenen. Zij wisten niet wat zij moesten doen.’
Volgens hem vinden Overbridge-directrice Susan Wong en haar vader het erg wat er is gebeurd, 'maar wijzen alle verantwoordelijkheid af. Zij hebben een advocaat in de arm genomen om zich te beraden op hun verantwoordelijkheid.' Het gezin heeft de vakantie noodgedwongen vroegtijdig moeten afsluiten voor verdere medische behandeling in Nederland.

Het was overigens niet de eerste keer dat bezoekers van het recreatieoord Overbridge slachtoffers werden van piranha's die ook toen hun weg naar het 'veilige' water in het recreatieoord wisten te vinden. De oudste zoon van een, eveneens, Nederlands gezin op vakantie in Suriname, werd op zaterdag 17 december 2011 door een piranha in een voet gebeten. De jongen raakte een deel van zijn grote teen kwijt. Ook zijn vader werd door een piranha aangevallen: hij werd in een hiel gebeten. Twee uren eerder bleek nog een bezoeker te zijn gebeten en die was zelfs een deel van een hiel kwijtgeraakt. Ook in dit geval was er kritiek op de beheerder van het recreatieoord. Die had bijvoorbeeld het Nederlandse gezin niet op de hoogte gesteld van het eerdere bijtincident. Niemand werd gewaarschuwd, aldus de moeder van het gezin.

Niet alleen recreatieoord Overbridge....

De piranha weet niet alleen de mazen in het net van Overbridge te vinden. Een bezoekster van het Bakaaboto Nature Resort ten zuiden van het stuwmeer werd zondag 9 september 2012 in een van haar tenen gebeten door een piranha. Net als in de incidenten te Overbridge was ook hier kritiek te horen op de leiding van het resort. Een dochter van het slachtoffer liet tegenover Starnieuws weten dat er niet eens een EHBO-kist aanwezig was. Ook zouden er geen netten in het water zijn geplaatst. 'De manager wilde niet eens geloven, dat er piranha's in het water waren.'
Kort nadat haar moeder was gebeten, werd een jongetje gebeten die gewoon aan het water zat. Een verpleegster van een lokale poli zei dat bezoekers van het resort vaker gebeten worden door de roofvis.

In het weekeinde van 9 en 10 januari 2009 werden verschillende bezoekers van het bekende recreatieoord White Beach, aan de Surinamerivier, slachtoffer van piranha's. Een van de slachtoffers was een in Nederland woonachtige toeriste. Een van haar tenen moest geamputeerd worden. 

White Beach: netten, palen, om piranha tegen te houden (Eigen foto)

'Dit is blijvend letsel, dus White Beach krijgt vanuit Nederland nog een brief', zei ze in de Surinaamse krant De Ware Tijd van 18 januari.
Net als het geval is te Overbridge kunnen ook te White Beach bezoekers 'veilig' zwemmen in een van de Surinamerivier door netten afgescheiden stuk water. Doordat een van de netten die week gescheurd was, konden piranha's echter ongehinderd in het 'afgesloten' waterdeel komen.

Piranha's eten vooral vis en fruit en geen mensenvlees

Piranha's staan bekend om hun scherpe tanden en hun agressieve honger naar vlees. Dat is vooral een door de, met name, Amerikaanse filmindustrie gecreëerd beeld. In werkelijkheid voeden de carnivore piranha's zich echter voornamelijk met vis en met fruit, dat in het water terecht komt. Enkel in het droge seizoen, wanneer voedsel schaars, de waterstand hinderlijk laag en het water troebel wordt, kunnen piranha's bijzonder snel geagiteerd en agressief worden. In die periode eten ze wel degelijk alles wat hun voor de tanden komt, inclusief soortgenoten. Er wordt wel beweerd dat piranha's een mens of dier in enkele ogenblikken tot het bot kunnen wegvreten. Toch vormen ze voor de mens weinig bedreiging. In hun thuisgebied zwemmen mensen regelmatig in water waarin zich piranha's bevinden, zonder aangevallen te worden en zelfs zonder toevallige ongelukken.

Documentaire, 1997, Discovery Channel:

Grootste bijtkracht van de dierenwereld

In december 2012 werd bekend, dat de piranhasoort waar het in Suriname vooral om gaat, de zwarte piranha ofwel de 'Serrasalmus rhombeus' in het rijk der dieren de grootste bijtkracht, in verhouding, heeft. Dat bleek uit wetenschappelijk onderzoek van de George Washington University in Washington (VS), dat werd gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Scientific Reports. De zwarte piranha heeft een bijtkracht die overeenkomt met maar liefst dertig keer zijn eigen gewicht. De piranha heeft zijn harde beet te danken aan buitengewoon grote kaakspieren en een bijzonder kaakmechanisme.

Het beestje oogt ondanks zijn nog geen veertig centimeter afschrikwekkend. De zwarte piranha heeft rode ogen en een angstaanjagend gebit. De wetenschappers riskeerden naar eigen zeggen hun vingers tijdens het onderzoek naar de piranha-kaken. Ze vingen 15 exemplaren van de 'Serrasalmus rhombeus' in Brazilië.

Bioloog Jan Mol en de 'Serrasalmus rhombeus'

De al vele jaren in Suriname werkzame Nederlandse bioloog en visdeskundige Jan Mol publiceerde eind 2006 de resultaten van zijn onderzoek naar aanvallen van piranha's op mensen, 'The truth about piranha attacks. Attacks on humans by the piranga 'Serrasalmus rhombeus' in Suriname'. Ook Mol kwam tot de conclusie, dat deze piranha niet de oh zo gevreesde menseneter is.

'Mensen worden veel eerder gebeten als piranha's uit het water worden gehaald tijdens een vispartijtje, dan wanneer ze aan het zwemmen zouden zijn of aan het baden', aldus de studie. 'In mijn vijftien jaren van veldonderzoek in Suriname, vaak urenlang wadend door wateren waarin piranha's zwemmen en piranha's vangend met een haak en een lijn tijdens het zwemmen in de rivier, ben ik nooit aangevallen of gebeten door piranha's', aldus Mol. Maar, in zijn onderzoeksrapport stelt de bioloog ook, dat er wel degelijk gevallen zijn waarin de piranha wel mensen kan aanvallen en bijten. 'In het laagwaterseizoen, als hongerige vissen samenscholen in plassen, kunnen sommige soorten gevaarlijk zijn voor zowel dieren als mensen die het water in gaan.' 
 Het onderzoek van Mol concentreerde zich vooral rond piranha-aanvallen op drie locaties in Suriname: de dorpen Donderskamp en Corneliskondre aan de Wayamborivier en in het recreatieoord Overbridge aan de Surinamerivier. Volgens het onderzoek zijn op iedere locatie tientallen mensen aangevallen door piranha's, waarbij de meeste bijtwonden te vinden waren in hielen, tenen en in de onderzijde van voeten, de zool.

Mol: 'In de meeste Surinaamse rivieren is de 'Serrasalmus rhombeus' het meest actief in de grote regentijd van april tot juli, terwijl de meeste piranha-aanvallen in Overbridge en Donderskamp plaatsvonden in het laagwaterseizoen van september tot november.'

Veilig zwemmen in recreatieoorden geen garantie

Eigenaren van aan rivieren en het stuwmeer gelegen recreatieoorden zouden er goed aan doen om waterplassen in hun oorden beter af te scheiden van aangrenzen natuurlijke wateren, zoals de Surinamerivier. Netten blijken, zo blijkt uit de vele incidenten (bovenstaande zijn slechts een paar incidenten die door media zijn geregistreerd), niet afdoende te zijn. Of de mazen erin zijn te groot of de kwaliteit is dusdanig slecht of verouderd, dat een roofvis zich er kennelijk eenvoudig een weg doorheen kan bijten. Bezoekers van recreatieoorden gaan ervan uit dat zij veilig kunnen zwemmen. Dat blijkt dus niet een garantie te zijn.

Tot slot:

De Amerikaanse filmindustrie heeft de afgelopen jaren zeker zeker vier speelfilms uitgebracht waarin piranha's werden neergezet als verschrikkelijk bloeddorstige roofvissen die zich maar graag tegoed doen aan de mens.

Piranha, 1978:

Killer Fish, 1979:

Piranha 3d, 2010: 

Piranha 3dd, 2012: 

Noot: 
In de Ware Tijd van zaterdag 31 mei verscheen een ingezonden stuk van de aquatisch ecologen drs. Frank van der Lugt en dr. Jan Mol, die liever geen natuurzwembaden zien in de Surinamerivier. In het stuk wordt ook gewezen op het risico dat roofvissen in recreatieoorden aan de rivier hun weg weten te vinden door de mazen van beschermende netten. Lees hier het ingezonden stuk van Jan Mol en Frank van der Lugt.

Het maart 2015-nummer van Parbode besteedt ook aandacht aan de piranha's in de Surinamerivier: